Maliye Bakanlığı’nın 38 milyar 48 milyon 576 bin 500 TL’lik bütçesi Cumhuriyet Meclisi Genel Kurulu’nda oy çokluğuyla kabul edildi.
Genel kurulda ilk olarak onaya sunuşlar yapıldı. Cumhuriyet Meclisi Danışma Kurulu’nun Suç Gelirlerinin Aklanmasının, Terörizm Finansmanın ve Kitle İmha Silahlarının Yaygınlaşmasının Finansmanının Önlenmesi Yasa Tasarısı ve Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi’nin tasarıya ilişkin raporunun bugünkü genel kurul gündemine alınmasına ilişkin kararla, tasarının Genel Kurulda üçüncü görüşmesinin yapılmasına ilişkin ivedilik tezkeresi oy birliğiyle kabul edildi.
-Erhürman
Genel Kurul’da daha sonra Maliye Bakanlığı bütçesi görüşülmeye başladı. İlk sözü alan CTP Genel Başkanı Tufan Erhürman “bütçe maratonu” diye adlandırılan sürecin son gününü yaşadıklarını belirtti. Sürecin komite safhasında başladığını söyleyen Erhürman, bütçe görüşmelerinin, iki şeyin birden görüşmesi olduğunu kaydetti. Erhürman, bunlardan birincisinin bütçe, ikincisinin ise bir yılın muhasebesinin olduğunu belirtti.
“Bütçe görüşülmüyor, bütçe dışında her şey görüşülüyor” açıklamalarını hayretle karşıladığını kaydeden Erhürman, bütçe ile ilgili rakamların tekrar tekrar görüşüldüğünü söyledi.
Maliye Bakanı Berova’nın bir televizyon programındaki açıklamasına değinen Erhürman, verilerle ilgili 3 kez konuşma yaptığını hatırlatarak, verilen rakamların doğru olduğunu düşünerek, açıklama yaptığını kaydetti. Erhürman, “Ben senin yayınladığın rakamlara bakarım” dedi.
Maliyenin tablosuna göre bu yıl 1 milyar 38 milyon artıyla kapanacağını dile getiren Tufan Erhürman, “Ben sen ne yazarsan onu söylerim” şeklinde konuştu. Berova’nın, “Nerede bu para?” açıklamasına işaret eden Erhürman, dün yeni gerçekleşme rakamları çıktığını kaydetti. Kasım 2023 itibarı ile genel giderlerin 29 milyar 790 milyon, genel gelirlerin 31 milyar 768 milyon olduğunu belirten Erhürman, buna göre 1 Milyar 978 Milyon TL yani yaklaşık 2 Milyar artıda olunduğunu ifade etti. Erhürman, “Sen bilecen nerede bu para ben bilmem” dedi.
Yerel giderlerde ise yaklaşık 1 buçuk milyar artıda olduğunu dile getiren Erhürman, “Bugün bütçe bitti ve biz hala rakamlar konusunda anlaşamadık? Naparık bunun içinde biz?” diye sordu.
“Kıbrıs’ta bir laf var: Fıtık ettiniz bizi. Fıtık edip, çatlatacaksınız bizi yedi yerimizden… Ben gideyim de bulayım sana parayı” diye konuşan Tufan Erhürman, rakamların ortada olduğunu söyledi.
2022 yılındaki bütçe rakamları hakkında da veriler paylaşan Erhürman, “2022’de de, 2023’de de 5 milyar hata var” diyerek, öngörüsüzlükte istikrar olduğunu kaydetti. “Keşke 1 milyar açığımız olsun da hastanemiz olsun” diyen Tufan Erhürman, “Benim açığım yok 2 Milyar fazla var nerede bu? Okullarda değil bilirim” diye konuştu.
Dörtlü hükümet döneminde, Merkez Bankası’ndaki geliri avans olarak almaya kalktıklarında uçaklara binilip, Türkiye’ye gidildiğini ve dönemin Maliye Bakanına yasa dışı işlem yapıldığının anlatıldığını dile getiren Erhürman, “Bizim aldığımız, yasa dışı olduğunu Türkiye’ye ihbar ettiğiniz avansı 50 defa aldınız” dedi. Bunun yasa dışı olmadığını ifade eden Erhürman, Merkez Bankası’ndaki paranın bu memleketin parası olduğunu söyledi.
2022’de ve 2023’te 5 milyar sapan bütçeyle öngörülü yatırım yapılamayacağını ifade eden Erhürman, Türkiye resmi kurumlarının 2024 yılında dolar kuru öngörüsünü 36.8, KKTC’nin ise aynı dolar öngörüsünü 34.88 olarak belirlediğine dikkat çekerek, bunu eleştirdi.
Öngörünün de, gerçekleşmenin de aynı kıstaslarda olduğunu ifade eden CTP Genel Başkanı Erhürman, “Para nerede?” sorusunun muhatabının, muhalefet olmadığını belirtti.
Erhürman, turizm sektörünün ülkede öncü sektör olduğunu ifade ederek, bütçesine ilişkin görüşmenin 6 saat sürmesinin anormal olmadığını kaydetti.
Sadece bütçedeki öngörüsüzlüğün bile memleketin yönetilmediğini gösterdiğini belirten Erhürman, 6 milyar 780 milyon açık olmadığını söyledi. “Benim bu memlekette derdim var, gailem var” diyen Erhürman, “Bu ülkeyi saldınız çayıra, mevlam kayıra” şeklinde konuştu. Erhürman, “Bu rakamlar yalan söylüyorsa, yalanı söyleyen sizsiniz” şeklinde konuştu.
Bütün bütçe görüşmelerinde konuşulanların ülkenin yönetilmediğini gösterdiğini dile getiren Erhürman, 2024’e dair sağlıklı öngörü ortaya koymayan bir yapının, ülkeyi yönettiğini kimsenin iddia edemeyeceğini kaydetti.
Ek bütçe görüşmeleri yapılırken, rakam verdiklerini ve bunun gerçekleştiğini ifade eden Erhürman, gelir saklamanın bu olduğunu söyledi. “Maliye artıdadır, KKTC vatandaşı eksidedir” diyen Erhürman, “Şu andaki para düşüşünün aslan payı yabancıdadır” şeklinde konuştu.
Erhürman, “2024’te sadece CTP’nin değil, Kıbrıs Türk halkının tarihsel görevi bu zihniyetten kurtulmaktır” dedi.
-Berova: “Borçlanmadan 2024 yılını geçirmek en önemli hedeflerimizden bir tanesidir”
Maliye Bakanı Özdemir Berova ise konuşmasında, oldukça yoğun bir bütçe görüşme süreci olduğunu ifade ederek, ilk kez bu sene Merkezi Devlet Yönetimi Bütçesi altındaki kurumlarla ilgili bütçelerin de Genel Kurul’a geldiğine dikkat çekti. Berova, Genel Kurul’da 21 olan genel bütçe görüşmelerinin, 34 bütçeye çıktığını belirtti.
Bütçe görüşmelerine katkı koyanlara teşekkür eden Berova, CTP Genel Başkanının bütçe görüşmeleri üzerinde konuşma yaparak, gelir ve giderleri eleştirdiğini söyledi. Berova, gelirler bütçesi görüşülürken, bu eleştirilere cevap vereceğini söyledi.
Maliye Bakanlığının yapmayı planladığı çalışmalar hakkında bilgi vereceğini de dile getiren Berova, 2019 yılında KKTC Meclisi’nde geçirilen Kamu Mali Yönetimi ve Denetimi Yasası’nın çok önemli olduğunu ifade ederek, açık, izlenebilir, şeffaf bir bütçe olgusu yaratma hedefine vurgu yaptı.
“Bir bütçe için en önemli husus gelir ve giderlerini doğru oturtabilmek ve bir sonraki yıla daha umutla bakabilmektir” diyen Berova, 6 Milyar 700 Milyon TL civarında bütçe açığı öngörüsü olduğuna işaret ederek, bütçe açığını kapatabilmek adına önlemler almak durumunda olduklarını belirtti.
Dahili KDV oranlarını artırmanın da görevlerinden bir tanesi olduğunu kaydeden Berova, bu konuda iki çalışmadan birincisinin otomasyon sisteminin geliştirilmesiyle görünürlüğün artırılması olacağını belirtti. Özdemir Berova, otomasyon sistemini geliştirebilmek adına adım attıklarını ve atmaya devam edeceklerini söyledi.
İthalat açısından bakıldığında gümrükten girişleri görebildiklerini dile getiren Berova, dıştan gelen gıdanın tedarikçiye ulaşma zinciri içerisindeki verilerin Vergi Dairesi ile paylaşıldığını belirtti. İkinci bir görünürlük yol haritası için e-fatura sistemine geçilmesi gerektiğini ifade eden Berova, giriş ve çıkışların net olarak görülmesiyle, fiyatlarda yüksek sapmaların görülmeyeceği günler geleceğini vurguladı.
Otomasyondaki iyileştirmeler, görünürlüğün artırılması ve Vergi Dairesi’nin çalışmaları ile gelirlerinde artış öngördüklerini ifade eden Bakan Berova, “Öncelikle gelirleri toplamada ciddi anlamda adımlar atacağız” dedi.
Yasal mevzuatlarda da düzenlemelerin çok önemli olduğunu dile getiren Berova, kripto alışverişiyle ilgili düzenlemeyi de hazırladıklarını, bunu yakında Meclis’e sunacaklarını söyledi. Yeni gelir artırıcı önlemler çerçevesinde gelirlerin artmasını beklediklerini kaydeden Berova, “Borçlanmadan 2024 yılını geçirmek en önemli hedeflerimizden bir tanesidir” dedi.
Ödenek kalemlerine mutlak uyum ve kalemlerin aşılmamasının en önemli arzuları olduğunu vurgulayan Berova, bunun kontrol ve denetim altında tutacakları en önemli unsurlardan olacağını belirtti.
Anavatan Türkiye ile yaptıkları görüşmeler ve takip ettikleri gelişmelere göre, 2024 yılının bir toparlanma yılı olacağını ifade eden Berova, 2025 yılından itibaren ise daha öngörülü bütçeler yaratabilmesi konusunda adım atılmış olacağını dile getirdi.
Berova, kişisel muafiyet, matrahlar ve vergi dilimlerini içeren düzenlemenin yapılabilmesi konusunda bu sabah sendikalarla bir araya geldiklerini de ifade etti. Maliye Bakanı Berova, 2024 bütçesinin rasyonel hazırlanan bir bütçe olduğunu kaydetti.
Devletin yasal mevzuat çalışmalarının çok önemli olduğunu belirten Berova, gümrükte yapılacak çalışmalarla ekonominin kayıt altında alınmasında önemli olduğunu söyledi.
KKTC’nin, gerek bütçesiyle, gerek varlığının devamını sağlamak açısından kendi ayakları üzerinde duran bir ekonomi yaratılmasının önemini vurgulayan Berova, ambargolar nedeniyle maruz kalınan sorunları aşılması için anavatan Türkiye’nin gereken desteği ve katkıyı verdiğini söyledi.
KDV’den yüzde bir iade konusundaki aksaklıkları giderdiklerini kaydeden Berova, 2024 yılında hedefin bütçe disiplinine uymak olduğunu söyleyerek, ekonomik felaket durumu yaratabilecek bir durum olmadığı sürece 2024 yılında bütçenin öngörüldüğü gibi gideceğini kaydetti.
Maliye Bakanı Berova, ağır enflasyon nedeniyle ezilen alt ve orta gelirlerdeki vatandaşların kayıplarını minimalize etme adına hayat pahalılığının realistik olarak maaşlara yansıtıldığını ve 2024 yılında da, yılda 3 kez hayat pahalılığı verileceğini dile getirdi. Berova, 2024 yılı bütçesinin faydalı olması dileğiyle konuşmasını tamamladı.
Berova’nın konuşmasının ardından Maliye Bakanlığı bütçesi oy çokluğuyla kabul edildi.
