New York, 14 Mart 23 (TAK): ABD, İngiltere ve Avustralya,
AUKUS İttifakı kapsamında Avustralya'nın konvansiyonel silahlı, nükleer
enerjiyle çalışan denizaltılar (SSN-AUKUS) edinmesi için benimsedikleri yeni
yol haritasını açıkladı.
ABD Başkanı Joe Biden, Avustralya Başbakanı Anthony Albanese
ve İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, Avustralya'nın nükleer denizaltıya sahip
olması ve nükleer denizaltılarda kullanılan teknolojinin paylaşılmasını içeren
AUKUS Anlaşması kapsamında California eyaletinin San Diego kentinde bir araya
geldi.
Liderler, görüşmelerinin ardından ortak açıklama yayımladı.
Açıklamada, "güvenli, istikrarlı, özgür ve açık bir
Hint-Pasifik'i teşvik amacıyla" üç ülke arasında oluşturulan AUKUS
güvenlik diyaloğu kapsamında Avustralya'nın konvansiyonel silahlı, nükleer
enerjiyle çalışan denizaltılar (SSN) edinmesi için benimsenen yol haritası
duyuruldu.
Bu kapsamda üç ülkenin ortak teknoloji kapasiteleriyle yeni
nesil denizaltı olan SSN-AUKUS'un üretileceği kaydedilen açıklamada, Avustralya
ve İngiltere'nin "geleceğin denizaltıları" olarak SSN-AUKUS'u
kullanacakları belirtildi.
ABD, Avustralya'ya 3 adet "Virginia" sınıfı
denizaltı verecek
İki ülkenin on yıl içinde SSN-AUKUS'ları kendi iç
tersanelerinde inşa etmek için çalışmaya başlayacakları ifade edilen
açıklamada, 2023'ten başlayarak Avustralya askeri ve sivil personelinin, ABD ve
İngiltere Kraliyet Donanması üslerinde eğitim alacakları bildirildi.
Açıklamada, ABD tarafının 2023'ten itibaren, İngiltere'nin
ise 2026'dan itibaren Avustralya'da denizaltılar için yapılan liman
ziyaretlerini artırmayı planladığı aktarıldı.
ABD ve İngiltere'nin, 2027'de Avustralya donanma
personelinin iş gücü, altyapısı ve düzenleyici sistemlerinin geliştirilmesini
hızlandırmak için SSN'lerin Avustralya'ya ileriye dönük rotasyon planına
başlanacağı vurgulanan açıklamada, 2030'ların başlarında, Kongre'nin onay
vermesi halinde ABD'nin, Avustralya'ya 3 adet "Virginia" sınıfı
denizaltı satmayı planladığı kaydedildi.
Açıklamada, Avustralya'ya gerekirse iki adet daha
"Virginia" sınıfı denizaltı satılabileceği belirtilerek, "Bu
adım, Avustralya'nın özerk SSN yeteneğini ve destek kapasitesini sistematik
olarak artıracaktır." ifadesine yer verildi.
2030'ların sonunda ise İngiltere'nin ilk SSN-AUKUS'u
Kraliyet Donanmasına teslim edeceği aktarılan açıklamada, 2040'ların başında
ise Avustralya'da inşa edilen ilk SSN-AUKUS'un Avustralya Kraliyet donanmasına
verileceği bildirildi.
Açıklamada, bugün sunulan planın, Avustralya'nın geleneksel
silahlı, nükleer enerjiyle çalışan denizaltılardan oluşan egemen bir filoyu
üretmek, bakımını yapmak, işletmek ve yönetmek için gerekli altyapı, teknik
yetenekler, endüstri ve insan sermayesini geliştirmesini desteklemek üzere
tasarlandığına işaret edildi.
Diğer taraftan, nükleer silahların yayılmasını önleme
konusundaki taahhütlerin yinelendiği açıklamada, nükleer enerjiyle çalışan
denizaltı kabiliyetinin edinilmesi konusunda Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu
ile istişarelerin sürdürüldüğü bildirildi.
Açıklamada, söz konusu plan sayesinde, Hint-Pasifik'teki
bireysel ve kolektif denizaltı varlığının genişlediği belirtilerek, bunun
küresel güvenlik ve istikrara da katkı sunacağı ifade edildi.
Bu kapsamda bilgi ve teknoloji paylaşımı alanındaki üçlü
işbirliğinin de geliştirilmesine olan taahhüdün vurgulandığı açıklamada, üç
ülkenin de insan hakları, hukukun üstünlüğü ve egemen devletlerin
bağımsızlığını gözeterek, kurallara dayalı uluslararası düzene saygı duyduğunun
altı çizildi. Açıklamada, bugün duyurulan planın bu hedefleri ilerletmeye
yardımcı olacağı görüşüne yer verildi.
AUKUS anlaşması
ABD, İngiltere ve Avustralya arasında 2021'de nükleer
denizaltı teknolojisi alanında işbirliğini öngören "AUKUS" anlaşması
imzalanmıştı.
Üç ülkenin isimlerinin İngilizcedeki kısaltmasından oluşan
"AUKUS" güvenlik anlaşması kapsamında Güney Avustralya eyaletinin
başkenti Adelaide'deki tersanelerde en az 8 nükleer enerjiyle çalışan denizaltı
inşa edilecek.
Anlaşma uyarınca, Avustralya'nın sahip olacağı nükleer
enerjili denizaltılar, Hint-Pasifik'te istikrarı desteklemek ve anlaşmaya taraf
olan ülkelerin ortak değerleri ile çıkarlarının korunmasına katkı sunmak için
kullanılacak.
AUKUS'un ardından Avustralya, "nükleer güce"
ulaşmadan önce nükleer denizaltılara kavuşacak ilk ülke olarak kayıtlara
geçecek.
AUKUS Fransa ile gerilime neden olmuştu
Diğer taraftan, Avustralya, 2016'da Fransız Naval Group ile
imzaladığı 12 geleneksel dizel elektrikli denizaltının yapımını öngören 90
milyar Avustralya doları tutarındaki sözleşmeyi Eylül 2021'de iptal etmişti.
Sözleşmenin iptali Fransa ile Avustralya arasında krize yol
açmış, Fransa AUKUS'a tepki olarak Canberra ve Washington büyükelçilerini geri
çekmişti.
Dönemin Avustralya Başbakanı Scott Morrison, anlaşmanın
iptali hakkında Avustralya'nın Fransa'yı önceden bilgilendirdiğini belirtmişti.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise Morrison'un yalan söylediğini iddia
etmişti.
Hint-Pasifik bölgesinde Çin'in büyüyen askeri varlığına karşı
yapıldığı açıklanan AUKUS anlaşmasına tepki gösteren Çin Dışişleri Bakanlığı
Sözcüsü Cao Licien ise "anlaşmanın bölgesel barış ve istikrarı ciddi
şekilde baltalayacağı" eleştirisinde bulunmuştu.
(AA/AN/ŞEB)