Avrupa Birliği'nin (AB) polis teşkilatı Europol, yürüttüğü "Puşkin operasyonu" ile Avrupa kütüphanelerinden 19'uncu yüzyıla ait Rus eserlerinin çalınmasına ilişkin izleri sürüyor.
BBC, yayımladığı araştırma haberinde, son yıllarda Avrupa genelindeki kütüphanelere girerek Rus edebiyatına ait nadir eserleri görmek isteyen, arkasından orijinal baskıları kopyalarıyla değiştiren suçluların "İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana görülen en büyük kitap hırsızlığı dalgasına" neden olmasına ışık tuttu.
Letonya'da 2022'de başlayan hırsızlık dalgasının ardından Europol'un başlattığı "Puşkin operasyonu" ile şu ana kadar Gürcistan vatandaşı 9 kişi yakalanırken, Europol'un Avrupa kütüphanelerinden çalınan eserlere ilişkin izleri sürmeye devam ettiği belirtildi.
BBC, 2022-2023 döneminde Letonya'daki üniversite kütüphaneleri başta olmak üzere Polonya, Çekya, Finlandiya, Litvanya, Almanya, İsviçre ve Fransa'ya kadar Avrupa kütüphanelerinden çok sayıda eserin çalındığını ifade etti.
- Kitap hırsızlarının birçoğu yargılandı
Kitap hırsızlığı suçundan hüküm giyen ilk isim olan Gürcistan vatandaşı Beka Tsirekidze, Estonya'daki Tartu Üniversitesi Kütüphanesinden çaldığı eserler için 2 yıl, başkent Tallinn'deki hırsızlığı için de 15 ay hapis cezasına çarptırıldı.
Estonya'daki hapishanede bulunan Tsirekidze, BBC'ye yaptığı açıklamada, aç bir çocukluk geçirdiğini gerekçe göstererek, Rus edebiyatına ait nadir eserler için Rusya'da "iyi müşteriler" bulduğunu savundu.
Ekim 2023'te ise Polonya'da dünyanın en zengin Rus edebiyatı koleksiyonlarından birine ev sahipliği yapan Varşova Üniversitesi Kütüphanesine giren hırsızların 11 ayda 500 bin avro değerinde 73 kitap çaldığı ve bu hırsızlar arasında Tsirekidze'nin oğlu Mate ve Mate'in eşi Ana Gogoladze'nin de olduğu tespit edildi.
Gürcistan vatandaşı Mate ve Ana'nın 2025 başında 80 bin avro değerinde kitap çalmaktan 5'er yıl hapis cezası aldığı ve yargılama süreçlerinin devam ettiği belirtildi.
Varşova Üniversitesinden Profesör Hieronim Grala, BBC'ye yaptığı açıklamada, o dönem bazı güvenlik önlemlerinin okuyucuya daha fazla erişilebilirlik sağlanması açısından "gevşetildiğini" söyledi.
Litvanya'daki Vilnius Üniversitesi Kütüphanesinden 600 bin avro değerinde kitap çaldığı ortaya çıkan bir diğer Gürcistan vatandaşı Mikhail Zamtaradze ise mahkemede yaptığı açıklamada, "emrin Rusya'dan geldiğini" ileri sürdü.
Kitap hırsızlığından 5 yıl hapse mahkum edilen Zamtaradze, orijinal baskıları Belarus'a gönderdiğini itiraf etti.
- "En az 170 kitap çalındı"
Europol'den yapılan son açıklamada ise en az 170 kitabın çalındığı ve yaklaşık 2,5 milyon avro değerinde maddi hasar ile "ölçülemez" derecede manevi kayıp yaşandığı ifade edildi.
Çalınan eserlerin bir kısmının Rusya'daki müzayede evleri aracılığıyla satıldığını tespit eden Europol, hırsızların Rus şair ve oyun yazarı Aleksandr Puşkin ile Ukrayna kökenli ünlü Rus yazar Nikolay Gogol'ün eserleri başta olmak üzere Rus edebiyatına ait kitapları hedef aldığını belirtti.
Europol, hırsızların kitapları "araştırma" adı altında görmek istediklerini, arkasından orijinal baskıları kopyalarıyla değiştirdiklerini ifade etti.
Suçlulardan bazılarının yargılandığını belirten Europol, Fransa'daki şüphelilerin de yargılanmayı beklediğini kaydetti.