CMC’de 8 yıldır temizlik yapılmadı...
Lefke Gemikonağı bölgesinde, yıllardır çevreye ve insan sağlığına zarar veren CMC maden atıklarının temizlenmesi, yılan hikayesine döndü
Lefke Gemikonağı bölgesindeki CMC maden atıklarının kaldırılması için bölgenin temizliğini yapacak şirketin 2008 yılından bu yana kayda değer hiçbir adım atmadığı bildirildi.
Bölgedeki maden atıkları, yıllardır hem çevreye, hem de insan sağlığına büyük zarar veriyor.
Bölgede temizliğin takvimlendirilmesi, Sivil Toplum Örgütleri’nin (STÖ) temizlikle ilgili denetim sürecine dahil olduğu bir yapının oluşturulması arzu ediliyor.
Oktay: Bölge halkının 14 yıl daha bekleyecek sabrı yok
Lefke Bölgesi Sivil Toplum Örgütleri Koordinatörü Teoman Oktay, bölgede, 2008’den bu yana çalışma yapılmadığını ve temizlik için yeni bir ihale sürecine çıkılması gerektiğini belirterek, bölge halkının 14 yıl daha bekleyecek sabrı kalmadığını söyledi.
Oktay, Free Zone&Marine Logistics Services(Portisbi) Ltd’e temizlik görevi verildiğinde, bölgedeki tüm STÖ’leri çağırıp planlarını sunduğunu ve hedefin 5 yılda bir temizlik yapılıp, 5 yılın ardından bölgeyi serbest bölge, konteynır limanı ve diğer gemilerin gelebileceği limana dönüştürmek olduğunu anlattı.
Oktay, başlangıçta projeye olumu yaklaştıklarını belirterek, “Hedefimiz buranın temizlenmesi idi. Bizi ilgilendiren diğer bir nokta da bölgeye kirli yatırım yapılamayacak şekilde, bölgenin kalkınmasını sağlayacak bir yatırımın yapılmasıydı. Temizlik hedefine 4 yıldan sonra ulaşılamayacağını anladık ve Portisbi’nin ya çalıştırması veya gitmesi yönünde bir tavır geliştirdik ”dedi.
Oktay, özellikle son 2 yılda bu işin yapılamayacağına kesin olarak karar verildiğini ifade ederek, STÖ’lerin bölgede yeni bir sürecin başlatılması yönünde tavır geliştirdiğini kaydetti.
“Denetim mekanizması oluşturulmalı”
Teoman Oktay, yeni bir ihale tüzüğü sürecinin başlatılması talebinde olduklarını anlatarak, ihale tüzüğünün uluslararası standartlarda ve normlara göre olması, ihale sürecinde yapılacak işlerin denetlenmesi için bir denetim mekanizması oluşturulması gerektiğine dikkat çekti. Oktay, şu anda bir denetim mekanizması bulunmadığını, devletin ilgili dairelerinden temizlikle ilgili bir sorgulama yapılmadığına dikkat çekti.
Oktay özellikle denetleme sürecinde bölgenin STÖ’lerden, Lefke Avrupa Üniversitesi’nden (LAÜ) ve Lefke Belediyesi’nden birer temsilcinin denetlemeyi yapacak kurulun içinde yer almasını istediklerini ifade ederek, ihale sürecinde yeni dönemde gelecek firmanın işi yapmaması halinde bunun teminatlarının ciddi taahhüt altına konması ve denetlemesinin bir zaman çizelgesi içerisinde yer alması gerektiğini kaydetti. Oktay, şartnameye, bölgenin nasıl temizleneceği konusunun da eklenmesinin önemine değindi.
“AB’nin çalışmasında 5 yıllık süreci kapsayan temizlik önerisi sunuldu”
Teoman Oktay, AB ve bölge STÖ’lerinin çabasıyla 1 milyon Euro civarında temizlikle ilgili geniş kapsamlı bir araştırma yapıldığını ve üç öneri sunulduğunu anımsattı. Bu öneriler arasında 5 yıllık süreci kapsayan bir temizlik yönteminin kendileri için uygun olduğunu dile getiren Oktay, “STÖ olarak bunu devlete önerdik. Sürekli bir baskı unsuru oluşturduk. Bir önceki hükümet UBP-CTP’nin, STÖ’lerin önerilerini dikkate alarak, Portisbi’nin izninin iptal edildiğini ancak durumun yüksek mahkemeye götürüldüğünü ve yeni hükümetin de anlaşmalı şekilde kararın iptal edilmesinde öncülük yaptığını savundu.
“Ucu açık 12-15 yıllık bir süreci bekleme tahammülümüz yoktur” diyen Oktay, temizliği hangi firma alırsa alsın, önemli olanın belli şart ve kriterlerde bağlayıcı teminatlarla, yeni bir sürecin başlatılması olduğu ve süresinin 5 yılı geçmemesi olduğunu söyledi.
2015’te çalışmaların başlatılacağı açıklanmıştı
Geçtiğimiz yıl Portisbi’ye ait 1,5 km karelik CMC alanında ‘Maden Atıklarının Geri Kazanılması, Atık Alanlarının İyileştirilmesi ve Yeniden Kullanma Uygun Hale Getirilmesi Projesi’ni hayata geçirmek için çalışmalar başlatılacağı açıklanmıştı.
İşletme ömrünün 14 yıl olması planlanan ve 4 adımdan oluşan projede, ilk olarak bölgedeki havuzların ve atıkların boşaltılması öngörülüyordu. Havuzların boşaltılmasının ardından ‘depolama’ amacıyla hazırlanması, ardından da temizleme işlemi sonucunda oluşacak atık malzemenin bu havuzlarda depolanması hedefleniyordu. Son adımda ise atık havuzlarının doğaya yeniden kazandırılması amaçlanıyordu.
Bölgede yeni madencilik kabul edilmiyor
Türkiye’de kayıtlı GÜRİŞ isimli holdingin buradaki uzantı şirketi Kuzey Kıbrıs Santral Madencilik Ltd, Bakanlar Kurulu kararıyla Nisan 2013’te, KKTC’nin batı bölgesinde maden arama izni almış ve iki yıl boyunca Lefke yöresinde yeraltı etüdü yapmıştı.
Maden arama çalışmasının sonucunda, Lefke Karadağ bölgesinde, tahmini 1 milyon 485 bin ton, Lefke Gazi Lisesi’nin üst kısmında ise 2 milyon 970 bin ton bakır rezervi tespit edilmişti.
Bölge halkı, yeni madenciliğin başlatılmasına karşı bir duruş sergiliyor.
Kıbrıs
