Dutun Faydaları
Dut, lezzeti ve besleyici özelliğinden dolayı dünya çapında çok yaygın olarak tüketilmektedir. 4-5 metreye varan ağaçlarda yetişir ve daha çok ılıman iklimleri sever. Yoğun olarak Asya, Afrika ve Amerika kıtalarında yetişmektedir. Dut şekil olarak da karaduta benzer tat olarak da greyfurt u andırır. Dutun farklı çeşitleri vardır, mavi, siyah ve yeşil olmak üzere üç ana gruba ayrılır. Dut taze olarak tüketildiği gibi daha çok kuru olarak tüketilir. Bunun diğer bir sebebi de kurutularak uzun süre muhafaza edilebilmesidir. Dut ayrıca yemeklerde özellikle tatlılarda kullanılır.
Dut ağacının yaprakları ipek böcekleri için zengin besinler içerir. Dut yaprakları anti-enflamatuar olarak saç dökülmesine karşı ilaçlı tedavi olarak kullanılmaktadır.
Dutun kendine has tadı ve şekli dışında zengin besin maddeleri içerir. Bu besin madelerinin sağlık açısından birçok faydası vardır. Protein açısından çok zengindir. Ayrıca A, E, C ve K vitaminleri açısından oldukça zengin olan dut, kalsiyum, demir, folat, tiamin, nisain kaynağıdır.
Dut aynı zamanda antioksidanlar açısından da zengindir, bu özelliği sayesinde birçok hastalığın tedavisinde ve aynı zamanda cilt bakım malzemelerinde kullanılmaktadır. Dut ayrıca antosiyanin, flavonoidler, lutein, zea-ksantin, B karoten ve A karoten açısından oldukça zengindir.
Dutun Sağlığa Faydaları
Dut çok eski çağlardan itibaren alternatif tıp tarafından hastalıkların tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Özellikle Çin medeniyetinde dutun tıp alanında yeri önemlidir. Dutun içerdiği zengin vitamin ve mineraller yanında çok çeşitli antioksidanlar kanser hastalığı başta olmak üzere, kan pıhtılaşması, soğuk algınlıkları, kanın temizlenmesi gibi çok geniş bir yelpazede sağlığımıza katkıda bulunur.
Genel Sağlığı Korur: Dutun bol miktarda içerdiği besinler genel sağlığımızı korumaya yardımcı olur. İçerdiği vitaminler, bileşenler ve mineraller çok geniş bir yelpazade tepeden tırnağa bütün organların ihtiyaç duyduğu besinlerdir.
Dut Kanseri Önler: Dutun içerdiği farklı antoksidanlar özellikle kanser vakalarının azalmasına yardımcı olur ve kanser hastalığına yakalanma riskini azaltır. Yüksek seviyede içerdiği antioksidanlar yardımıyla prostatta kanser hücrelerinin yerleşmesine izin vermez ve tümörlerin oluşmasını engelleyebilir.
Dut Kan Pıhtılaşmasına Engel Olabilir: Dut kan dolaşımını arttırmak için kan basıncının sağlıklı seviyede kalmasına yardımcı olur. Bu durumda kan pıhtılaşmasını engeller. Bu durum ayrıca dutun kalp sağlığını korumasına yardımcı olur. Dut ayrıca zengin miktarda demir içerdiği için kansızlık sorunlarını giderebilir. Bu özelliğinden dolayı birçok açıdan kanın pıhtılaşmasına neden olan unsurları ortadan kaldırır.
Dut Kanı Temizler: Çin tıbbında dut genelde kan ve kan ile alakalı hastalıkların ve sorunların tedavisi için yaygın olarak kullanılmaktadır. Dutun kan dolaşımını arttırması yanında kanı temizleyici özelliği olduğuna inanılır. Bu yüzden özellikle sigara ve alkol tüketen kişilerin düzenli olarak tüketmeleri önerilmektedir. Dutun kanı temizlemesinin ayrıca damar ve kalp sağlığına dolaylı faydası vardır.
Karaciğeri Temizler ve Böbrekleri Güçlendirir: Dutun en önemli özelliklerinden bir tanesi de karaciğer ve böbrek organlarının sağlığını korumasıdır. Dut karaciğeri ve böbrekleri toksinlerden temizler ve aşırı yorulmalarını engeller. Bu özelliği aynı zamanda kan sağlığı için önemlidir. Buradan anlaşılacağı gibi kan, böbrek, karaciğer, kalp ve damar birbirine bağlı olan bu çok önemli organ silsilesinde hayati derecede sağlığımıza katkıda bulunur.
Soğuk Algınlığı ve Gribi Önler: Dut bağışıklık sistemini güçlendiren doğal bir besin kaynağıdır. Bol miktarda içerdiği C vitamini ve flavonoidler grip, soğuk algınlığı, öksürük gibi sorunların ortadan kalkmasına yardımcı olur. Bunun dışında dutun kronik hepatit ve gastrit hastalıklarına iyi geldiği düşünülmektedir.
Ameliyat Sonrası Dut: Dut ameliyat olan hastalar için son derece faydalı bir besin kaynağıdır. Kan dolaşımının artmasına yardımcı olur, enfeksiyon başlangıcını engelleyebilir. Bunun dışında doğumdan sonra da iyileşmeyi hızlandırabilir. Ameliyat sonrası iyileşme sürecinin hızlanmasına katkıda bulunur.
Kan Şekeri İçin Dut: Dut diyabet hastalığı için kan şekerinin sağlıklı bir seviyede tutulmasına yardımcı olur. Dutun kan şekerini sağlıklı seviyede tutmasına yardımcı olan flavonoid açısından zengin olduğu düşünülmektedir. Bu yüzden şeker seviyesi ve diyabetik hastalarda komplikasyonu önlemek için son derece etkilidir.
Dut Kalp Sağlığını Korur: Dutun kalp sağlığı için hayati önem taşıdığını söylemek abartı olmaz. Özellikle kan sağlığını koruması ve kanı temizleyici özelliğinin olması damar sağlığı için önemlidir. Sağlıklı kan haliyle damarların da sağlıklı kalmasına yardımcı olmaktadır. Bu durum kalp sağlığını direkt etkilemektedir. Damarların tıkanık olmaması ve kanın akışının sağlıklı olması kalbi yormaz. Bunun dışında damarların tıkanmasına neden olan kötü kolesterol seviyesini düzenleyebilen dut, kalp krizi riskini azaltır ve aynı zamanda felçi önleyebilir.
Kolesterole Faydalıdır: Düzenli dut tüketimi kolesterol seviyesini sağlıklı seviyede tutmaya yardımcı olabilir. Fakat aşırı tüketimi ters tepkiye neden olabilmektedir. Bu yüzden orantılı tüketilmesi gerekir.
İştahı Açar: Dut tüketiminin iştahı açtığına inanılır. Dut ayrıca sindirim sistemi için faydalı bir besin kaynağıdır.
Dut Bağışıklık Sistemini Güçlendirir: Dut iç salgı seviyesini arttırarak bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olabilir. Bu ayrıca vücudun sıvı tüketimini teşvik eder. Ayrıca dehidrasyondan muzdarip insanlara yardımcı olur. Vücudunda sıvı eksikliği sorunları olan kişiler düzenli olarak dut tüketmelidirler.
Görme Yeteneğini Geliştirir: Dut suyunun görmeyi geliştirdiği düşünülür. Dut suyunun özellikle uzun süre bilgisayar başında kalan kişilerin düzenli olarak tüketmeleri gerekir. Çünkü uzun süre radyasyona maruz kalan gözler ayrıca çok yorulur. Bol miktarda A vitamini içeren dut, göz yorgunluğunun giderilmesine ve bilgisayarın verdiği tahribatın ortadan kalkmasına yardımcı olur. Aynı zamanda görme kaybı ve retina dejenerasyonuna neden serbest radikallere karşı gözleri korur.
Dutun Cilt Sağlığına Faydaları: Dut başta çilek olmak üzere birçok meyve sebze gibi cilt sağlığına katkıda bulunmaktadır. Özellikle çilek cilt sağlığına inanılmaz katkıda bulunur, hatta çileğin cilt faydaları hakkında çok detaylı bir makale yayınlamıştık. Aynı şekilde dut da etkili antioksidan içerdiğinden dolayı cilt sağlığına çok geniş bir yelpazade fayda sağlamaktadır.
Dut cildin gençleşmesini ve nemlenmesini sağlamanın dışında cildin temizlenmesini sağlar. Dut yaprakları cilt hastalıklarının tedavisinde kullanılmaktadır. Aşırı kuru ciltler için zeytinyağı ile dut yaprağını karıştırıp sorunun kökünden halledilmesine ciddi anlamda katkıda bulunacaktır.
Dutun Saç Sağlığına Faydaları: Cilt sağlığı için faydalı olan neredeyse bütün besinler genelde saç sağlığı için de faydalıdır. Dutun antioksidan özelliği saç sağlığının korunmasına da yardımcı olur. Dutun kaynatılarak elde edilen suyu ile saçların yıkanması saç köklerinin sağlamlaşmasına ve dökülme sorunun ortadan kalkmasına yardımcı olabilir. Bu uygulama aynı zamanda saç derisi sağlığının korunmasını sağlar. Kepek sorunu olanlar da bu uygulamayı yapabilirler. Bunun dışında dut yaprakları da kaynatılarak saçlara uygulanabilir. Dut yaprağı suyuna ayrıca limonkatılarak uygulanması daha etkili sonuçlar alınmasına yardımcı olabilir.
Dut Pekmezinin Faydaları
Dut pekmezinin sağlık açısından birçok faydası vardır. Özellikle enerji verici özelliğinden dolayı sporcular tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunun dışında sindirim sistemine, soğuk algınlıklarının neden olduğu enfeksiyon hastalıklarına, solunum yolu hastalıklarına iyi gelmektedir.
Kansızlık ve ülser başta olmak üzere, kalp damar sağlığının korumasını sağlayan dut pekmezi aynı zamanda sinir sistemi ve zihin sağlığı için çok etkileyici besin kaynaklarının başında gelir.
Daha önce dut pekmezi faydaları hakkında çok detaylı bir makale yayınlamıştık. ve genel anlamda pekmez çeşitlerinin faydaları hakkında daha fazla bilgi alabilirsiniz.
Kuru Dutun Faydaları
Kuru dut; dutun kurutulmasıyla elde edildiği için içerdiği besinlerde çok fazla bir değişiklik olmaz ve sağlık açısından faydaları benzerdir ama bazı farklı uygulamalar ile sağlık açısından farklı faydalar elde edilebilir, bu faydaları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Kuru dut aç karınla tüketildiği zaman bağırsak kurtlarının dökülmesini sağlayabilir. Bu şekilde tüketim aynı zamanda bağırsak hareketlerinin artmasına yardımcı olur.
- Kuru dut hangi şekilde tüketilirse tüketilsin kan yapımına ciddi anlamda katkıda bulunur ve anemi hastalığına engel olur.
- Kaynatılarak kuru dut içtiğinizde etkili bir idrar söktrücü olur. Aynı zamanda ateşi düşürmeye yardımcı olabilir.
- Kuru dutların kaynatılarak suyunun içilmesi ağız sağlığının korunmasına yardımcı olabilir, saçlara uygulandığında saç sağlığını korur, aynı şekilde bu su ile cilt yıkandığında, cildi temizler ve besler.
- Enerji verci özelliğinin dışında kan şekeri ve kolesterol seviyesinin sağlıklı düzeyde kalmasına yardımcı olur.
- Bunların dışında dut ile aynı faydaları sağlar.
Dut Kurusunun Faydaları
Dut kurusu ve kuru dut aynı şeydir ve sağlık açısından ikisinin de faydaları aynıdır. Dut kurusu kuru dut ksımında anlattığımız şekillerde tüketilir ve sağlık açısından aynı etkili sonuçlar alınabilir.
Dut Yaprağının Faydaları
Dut yaprağı kaynatılarak suyu tüketilir bunun dışında cilt için yine kaynatılarak veya hakiki zeytin yağı ile karıştrılarak direkt cilde uygulabilmektedir. Dut yaprağının sağlık açısından faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- Kaynatılarak suyunun içilmesi kalp sağlığının korunmasına yardımcı olur. Alıç çiçeği ile kaynatıldığında daha fazla verim alınabilir.
- Soğuk algınlığı ve solunum yolu enfeksiyonlarına karşı etkili olabilir.
- Bazı sağlık uzmanları öksürük sorunları için sabah kahvaltısından ve akşam yemeğinden önce kaynatılarak suyunun içilmesi sorunu ortadan kaldıracağını belirtmektedirler.
- Karaciğer hastalıklarına iyi geldiği söylenmektedir. Fakat günde 2-3 bardaktan fazla tüketilmesi zararlı olabilir.
- Dut yaprağının çayını demleyerek tüketilmesi genel amlamda vücut sağlığı için faydalıdır. Bünyenin direncini arttırır.
- Bunların dışında saç ve cilt sağlığı için de birçok faydası vardır. Bu faydaları ilgili bölümde ele aldık.
Dutun Zararları
Dutun sağlık açısından birçok faydasının olduğunu ele aldık, fakat farklı nedenlerden kaynaklanan bazı yan etkileri ve zararları da vardır. Bunun nedeni kişilerin bünyeleri olabilmekle birlikte bazı hastalıklarla mücadele eden insanlar için de farklı sonuçlara neden olabiliyor. Şimdi dutun zararlarına göz atalım:
- Kan Şekerini Etkileri: Amerikan Diyabet Derneği (ADA) 20 insan üzerinde bir laboratuvar çalışması yaptı. 20 kişiden onu II derece diyabet hastası diğer 10 kişi ise sağlıklı insanlardan oluştu. Araştırma sonucunda dutun bütün hastalarda glikoz düzeyini düşürdüğü gözlemlendi.
Bu araştırma sonucuna göre bazı sağlık uzmanları dutun kan şekerini düşürdüğünü savunmaktadır.
- Cilt Kanseri Riski: Dutun cilt sağlığına katkılarını anlatmıştık. Fakat 2010 yılında Fransız bilimadamlarının hayvanlar üzerinde yaptıkları deneylerde hidrokinon olarak adlandırılan içeriğin cilt kanserine neden olduğu iddia edilmektedir. Bu yüzden bazı sağlık uzmanları dut ürünlerinin cilde uygulanması noktasında bazı çekinceleri olduğunu söylemek mümkün.
- Kemoterapiyi Olumsuz Etkileme: Tokyo, Nihon Üniversitesi’nden araştırmacılar dut köklerinden ve kabuğundan alınan özün lösemi hücrelerini tetiklediğini gözlemlemişlerdir. Bu araştırma sonuçlarına göre bazı uzmanlar kemoterapi tedavisi gören hastaların dut tüketiminden uzak durmalarını tavsiye etmektedirler.
- Karbonhidrat Emilimi: Dutun özelliği karbonhidrat emilimini engellemektedir.
- Düşük Kan Şekeri Sorunu: Dutun kan şekerini düşürdüğü düşünülmektedir ve bu hipoglisemiye yol açabilir. Bu durum açlık, baş ağrısı, bulanık görme, aşırı terleme, baş dönmesi, konfüzyon ve titreme gibi sorunlara neden olabilir. Bu yüzden dut tüketimine itina gösterilmelidir.
- Dutun Böbreklere Etkileri: Dut potasyum açısından etkili bir kaynaktır. Bu yüzden böbrek hastaları ve safra kesesi sorunları yaşayan kişilerde komplikasyonlara neden olabilmektedir. Potasyum sağlık açısından hayati önem taşır ama böbrek hastaları ve safra kesesi hastalığından dolayı tedavi gören kişilerde sorunu iyice arttırır. Böbrek taşı sorunu olan kişilerde dut ve dutla alakalı besinlerden uzak durmaları önerilir.
Tavsiyeler
Dutun yüksek besin değeri içermesi tüketim esnasında dikkat edilmesi gerektiğini ortaya koymuştur. Özellikle farklı hastalıklarla mücadele eden kişiler azami derecede dut tüketimine dikkat etmelidirler. Ayrıca yazının sonunda şunu anlıyoruz, eğer doğal yollarla ve ortamlarda hazırlanmış dut ürünleri sağlık açısından risk taşıyabiliyorsa, doğal ortamlarda ve doğal olmayan yollarla hazırlanan dut ve dut ürünlerinin sağlık açısından olumsuz etkileri neler olabilir