Hukuk Devleti İlkesi gereği ülke üzerinde var olan tüm kişiliklerin (Devlet dahil) yürürlükteki yasalara uygun hareket etmesi gerekmektedir. Kişi veya kurumların keyfi hareket edip adaletsizlik yaratmalarını engelleyebilmenin en önemli aracı yazılı veya yazısız hukuk kurallarına uygun davranmayı yaşam biçimi haline getirmekten geçmektedir.
Ülkemizde seçimlerin nasıl yapılacağı, propaganda şekli, siyasal partilerin aday belirleme usul ve esasları ile benzeri kurallar “Siyasal Partiler Yasası” ile “Seçim ve Halkoylaması Yasası”nda düzenlenmiş bulunmaktadır.
Milletvekilliği seçimleri, 5 seçim bölgesine ayrılmış ilçeler baz alınarak yapılmakta ve buna bağlı olarak da siyasi partiler adaylarını belirlemektedir.
Milletvekilliği seçimleri için partiler adaylarını yasalara uygun olmak kaydıyla kendi tüzük ve/veya yönetmeliklerinde belirledikleri usul çerçevesinde tespit etmektedirler. Aday belirleme noktasında Yasalar, genel olarak siyasi partilere bir serbesti tanımış ve milletvekili adaylarını tespit etme usul ve esaslarını kendi tüzükleri ile belirlemelerine imkan yaratmıştır.
Ancak, Siyasal Partiler Yasası’nın 26(2) fıkrasına bakıldığında Siyasi Partilerin kontenjan adayı belirleme noktasında tam bir serbestliğe sahip olmadıklarını görmekteyiz.
Aday belirleme şekillerinden biri olan “Kontenjan Adaylığı” konusunda Siyasal Partiler Yasası’nda önemli bir kısıtlamanın bulunduğu ve bu kısıtlayıcı kuralın da emredici hukuki niteliğe sahip olduğu açıkça görülmektedir.
Yasa’nın 26(2) madde fıkrasında “Siyasal partiler, her seçim bölgesinde bir kontenjan adayı gösterebilirler.” demektedir. Bu kanun yazılımından anlaşılmaktadır ki, siyasal partilerin kontenjan adayı belirleme hakkı vardır ancak bu hak her seçim bölgesinde sadece 1 kez kullanılabilecek bir yasal haktır.
Yani, sözkonusu yasal düzenleme karşısında seçime katılacak siyasal partilerin her seçim bölgesinde belirleyebilecekleri kontenjan aday sayısı “1” ile sınırlandırılmış olup, “1”den fazla tespit edilecek kontenjan adayları aşikar olarak yasaya aykırılık teşkil edecektir.
Yasanın bu emredici kuralı bağlamında partinin herhangi bir seçim bölgesinde tespit edeceği bir kontenjan adayından sonra atayacağı her kontenjan adayı hukuken yok hükmünde olacak veya en hafif müeyyideyle hukuken geçersizlik taşıyacaktır.
Yaptığımız küçük bir araştırmaya göre, bizlerin de yeni tespit etmiş olduğu bu yasa kuralı hakkında siyasal partilerin geçmişten beri bilgi sahibi olmadığını veya kontenjan belirlemede yıllardır partilerin bu kanun maddesini göz ardı etmeleri nedeniyle uygulamada farklı bir siyasi geleneğin oluştuğunu görmüş bulunmaktayız.
Ancak işbu yasa kuralı halen yürürlüktedir ve kendisine uyulması icap etmektedir. Keza “Yasayı bilmemek herhangi bir mazaret teşkil etmemektedir”.
Hukuken geçerli olan “Kontenjan Adaylığı”na ilişkin bu yasa kuralının siyasi partilerce göz önüne alınmasını, keza İlçe Seçim Kurullarınca yapılacak incelemede olası bir aday iptaline maruz kalmamaları açısından önemle duyurmak isteriz.
Siyasal Partiler Yasası’nın İlgili Maddesi
|
Parti adayları. 2.18/1990 |
26. |
(1) Siyasal partilerin milletvekili seçimlerinde gösterecekleri adaylar, her seçim çevresi için, partilerin kendi tüzük ve yönetmeliklerinde belli edilen ilkelere göre saptanır. (2) Siyasal partiler, her seçim bölgesinde bir kontenjan adayı gösterebilirler. Kontenjan adayının saptanması, partilerin kendi tüzük ve yönetmeliklerinde belli edilen ilkelere göre yapılır. |
HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ HAREKETİ