Birinci derece ve ikinci derece güneş yanığı arasındaki fark nedir? Nasıl tedavi edilir? Güneş yanığı sonrasında kaşıntıyı önlemek için ne yapabiliriz? Derimizin soyulmasını önleyebilir miyiz? Peki, güneş yanığı cildimiz için kalıcı sorun yaratır mı?
Güneş yanığı tedavisi ile ilgili tüm merak edilenleri Dermatolog Dr. Betül Şengör açıklıyor:
Güneş yanığı nasıl geçer?
Tedaviyi güneş yanığının evresine göre planlamak gerekir. Birinci derece yanık denilen kızarıklık evresinde acı vardır. Acıyı dindirmek için soğuk pansuman iyi gelir. Ancak, bunu soğuk suyla yapmak çok iyi bir fikir değildir. Çünkü su cildi kurutabilir.
Yoğurt gibi sürülebilecek kremler var piyasada. Gümüş silfodiyazin ya da lanolin içerikli veya bitkisel aloe veralı yanık önleyici kremleri yanık oluşmuş olmasına rağmen sürmek faydalıdır.
Birinci derece yanıkta sıvı kaybı ortaya çıktığı için ağızdan alınan sıvı oranını yükseltmekte fayda vardır. Kese yapmak ya da tahrişe neden olacak kıyafetler giymek sakıncalıdır. Ağrıyı azaltan antienflamatuar amaçlı parasetamol ilaç içilebilir.
Aspirin çocuklarda özellikle güneş yanığında tehlikelidir, kullanılamaz. Kan dolaşımını sulandırıcı ve hızlandırıcı etkisi güneş yanığıyla örtüştüğünde tehlikeli sonuçlar doğabilir.
Antienflamatuar ilaç içmek ve cildi yoğurt kıvamında bir kremle nemlendirmek, güneş yanığına karşı birinci basamak tedavidir. Bu tedavi şekli devam ettiği sürece yanık iki üç gün içinde geçecektir.
2. derece güneş yanığı nasıl tedavi edilir?
Bu yanık türü su toplamalı yanık olduğu için birinci derece yanıkta uygulanan tedaviyi daha sıklaştırmak gerekir. Günde bir yerine iki tane ağrı kesici alınabilir. Vücuda alınan su oranını daha yüksek tutmakta fayda var.
Sürülen kremlerin yanına kortizon içerikli kremler ilave edilir ilk günlerde. Kortizonlu krem, antienflamatuar özellikli, yani ödemi dağıtan bir kremdir. Herhangi bir kortizonlu kremi Bepanten gibi bir kremle karıştırarak ilk gün birkaç kere sürmek, yanık bölgede yatıştırıcı etki sağlar.
Daha sonra yatarken gümüş silfodiyazinli ya da aloe veralı jel kıvamlı bir krem sürülerek uyunabilir.
Güneş yanığı sonrası kaşıntı nasıl giderilir?
Güneş yanığının iyileşme evresinde cilt kendini atarken kaşıntı gelişmeye başlar. İlk zamanlarki ağrının yerini kaşıntı alır. Kaşıntıyı gidermek için ağızdan alınan, antihistaminik denilen kaşıntı kesici ilaç kullanılabilir.
Kaşıntıyı engellemek önemlidir, çünkü kaşınan yere tırnaklardan, ellerden mikrop taşınabilir ve cilde enfeksiyon yükü bindirilmiş olur.
Kortizonlu bir kremi nemlendirici bir kremle karıştırarak günde bir veya iki kez sürmekle kaşıntı baskılanabilir. Bu sayede cilt, enfeksiyona karşı korunmuş olunur. Arkasından sadece nemlemdiriciyle yola devam edilir.
Kaşıntıya karşı bir başka faktör de suyu artırmaktır. Deri kurudukça kaşıntı tetikleniyor olabilir. İçilen su miktarını artırmak gerekir. Ayrıca üstten sürülen nemlendiriciye önem vermekte de fayda vardır.
Güneş yanığından soyulmamak için ne yapmalıyız?
Güneş yanığının mutlaka soyulmayla sonlanacağını hepimiz biliyoruz. Yanan bölgede kuruma reaksiyonudur soyulma. Kuruyan bölgeyi iyi nemlendirirsek sorulmayı geciktirebiliriz. Tamamen soyulmayı engellemek diye bir kavram yoktur. Çok iyi nemlendirmek, soyulmayı sadece geciktirir.
Bir iki hafta sonra hafif bir kese peeling yapıldığında duşta ölü deriler atılır. Doğrusu geciktirmek ve ölü derilerin duşta atılımını tetiklemektir. Çünkü kişi kendisi soyduğu zaman enfeksiyon olabilir.
Soyulmayı önlemek için badem yağı kullanılabilir. Aloe veralı bitkisel ürünlerden faydalanılabilir. Badem yağı içerikli olan tıbbi amaçlı solüsyonlar ve ayrıca gliserin-vazelin-üre (üre kaşıntıyı engelleyen doğal maddedir) karışımlı nemlendiriciler soyulmayı bloke edecektir.
Keseyi bir hafta sonra yapmakta fayda var. Erken yapılırsa deride yamalı bir görünüm olabilir ya da çizik olursa enfeksiyon oluşabilir.
Güneş yanıkları cilde kalıcı zarar verir mi?
Güneş yanıkları deriye kalıcı zarar verir. Çünkü güneş yanığı ultraviyole yanığıdır aslında. Ozon tabakası ultraviyole C’yi bloke ettiği için, zararı azalır. Ama şu bir gerçek ki artık ozon tabakası da hasarlı olduğu için yeterince filtre edemiyor.
Ultraviyole A ve C, direkt cilt altına inebilen bir radyasyondur. Dolayısıyla orada bir hasar verdiği zaman, belki yirmi sene sonra çıkan bir benin bile tetikçisi olabilir. Bu nedenle ben muayenesi yaparken, çocukluğunuzda ciddi bir güneş yanığı hikayeniz var mı diye soruyoruz hastalarımıza.
Benler belli bir büyüklüğe kavuşur, daha sonra koyulaşır, biz yaşlandıkça onlar da yaşlanır ve renkleri açılır ya da bazıları aynen kalır ve bir çıkıntıymış gibi durur. Bazıları özellikle güneş yanığı zeminindeyse, kötüye çevirebilir ve bu 20-30 yıl sonra da ortaya çıkabilir. O nedenle güneş koruyucu krem kullanmak çok önemlidir. Ultraviyole, yani radyasyon yüzünden kalıcı hasar veren güneş yanığının zemin hazırladığı en önemli şey, ben kanseridir. Dolayısıyla güneş yanığını ciddiye almak gerekir.
Dermatolog Dr. Betül Şengör
