“BİLMEDİĞİN BİRİYLE NEDEN BİRLİKTE YAŞAMAK ZORUNDA OLASIN”

“ABD BOSNA’DA KAN DÖKÜLMESİNİ ENGELLEYEN BİR ÇÖZÜM BULDU AMA ŞİMDİ KİMSE BİRLEŞİK BOSNA’DA YAŞAMAK İSTEMİYOR”

“KIBRIS CUMHURİYETİ’NİN GÜÇLÜ SİLAHI, RESMEN TANINIYOR OLMASIDIR”

“BAKIN LÜBNAN’DA NELER OLDU... KIBRISLI TÜRKLERLE RUMLARIN AYNI DEVLETTE BİRLİKTE YAŞAYABİLECEKLERİNE İNANMIYORUM”

“KIBRIS’TA HER İKİSİ DE AB ÜYESİ İKİ AYRI DEVLET KURULMASINI ANNAN TİPİ BİR ÇÖZÜME TERCİH EDERİM... BİR DEVLETİN YAŞAYABİLMESİ İÇİN HALKIN, BU DEVLETTE YAŞAMAK İSTEYENLERDEN OLUŞMASI GEREKİR”

“ŞÖYLE BİR TARİHİ GERÇEK VAR Kİ 1964’TEN BERİ KIBRISLI TÜRKLER VE RUMLAR AYRI YAŞIYOR... GENÇLER KIBRISLI TÜRKLERLE AYNI DEVLETTE BİRLİKTE YAŞAMAK İSTEMİYOR”

Yunanistan’ın Pandio Üniversitesi Uluslararası Hukuk ve Dış Politika Yardımcı Doçenti Angelos Sirigos, Kıbrıs’ta iki devlet çözümünden yana olduğunu belirterek, “Bilmediğin biri ile neden birlikte yaşamak zorunda olasın?” sorusunu sordu.

Fileleftheros’un “Kıbrıs Toprağında İki Devletli Çözüm” başlığıyla okurlarına aktardığı söyleşide Angelos Sirigos, buna gerekçe olarak, önümüzdeki yıllarda başka hidrokarbon yatakları daha bulunmasıyla stratejik konumu, avantajları ve argümanları güçleneceğinden, Rum tarafının daha güçlü pozisyonda olacağından Kıbrıs müzakerelerinin şimdi başlamasını istemediğini belirtti.

“Bana göre çözüm, Kıbrıs’ta, her ikisi de Avrupa Birliği’nde olacak iki devlet kurulması olurdu” diyen Sirigos, Annan Planı’nda Rumlara kalması öngörülen toprağın verilmesini, her iki taraftaki mülkiyet haklarının tanınmasını ve yerleşim haklarının AB şartları temelinde kullanılmasına müsaade edilmesini şart koştu.

2005’te Annan Planı’yla ilgili bir kitap yazan Sirigos’a bugün prosedürü nasıl gördüğü soruldu.

“2004’ten sonra Kıbrıs sorununun çözümsüzlüğü çözüm gibi görünüyor. Aksine, 2011’den sonra Kıbrıs sorununun gerçek çözüm şartları, doğalgazın bulunmasıyla kökten değişti” cevabını veren Sirigos, gazetenin “çözümsüzlük kulağa taksim gibi geliyor” şeklindeki üstelemesi üzerine şunları söyledi:

“BAŞKA YATAKLAR OLMADIĞINDAN EMİN OLMADIKÇA ŞU ANDA MÜZAKERE İÇİN ACELE ETMEMİZE GEREK YOK”

“Evet, ancak hiçbir öneriyi kabul etmezseniz, varacağınız nokta çözümsüzlük olur. 2011’den ve Kıbrıs’ın güneyinde gaz yatakları bulunmasından sonra olgular değişti. Rum tarafına güç veren ve onu daha da güçlendirebilecek bir unsurumuz var. Kıbrıs’ın güneyinde başka yataklar olmadığından emin olmadıkça, şu anda acele etmemize bir sebep yok.”

Sirigos, Kıbrıs sorununun çözümü yönünde yeni başlayan süreçle ilgili endişeleri sorulduğunda, başka yataklar daha bulunması nedeniyle Rum tarafının önümüzdeki yıllarda daha da güçleneceğine inandığından müzakerelerin şu anda başlamasını istemediğini söyledi. Diğer bir endişesinin ise adına “çözüm” denilecek herhangi bir hal çaresi elde etmeye çalışan Amerikalıların baskısı olduğunu söyleyen Sirigos, çeşitli sorulara karşılık özetle şunları söyledi:

“ABD BOSNA’DA KAN DÖKÜLMESİNİ ENGELLEYEN BİR ÇÖZÜM BULDU AMA ŞİMDİ KİMSE BİRLEŞİK BOSNA’DA YAŞAMAK İSTEMİYOR”

“Bunu 1996’da Bosna’da gördük. Amerikan unsuru müdahale etti ve kan dökülmesini engelleyen bir çözüm buldu. Ancak şu anda Bosna bir devlet değildir. Kimse birleşik Bosna’da yaşamak istemiyor, dolayısıyla ekonomisi de yoktur. Aksine, Mağusa’nın Kıbrıs ekonomisinin lokomotifi olacağı söylemleri ancak saygı duyulası arzulardır. Kimsenin, 1-2 yıl içerisinde devletin ne olacağını bilmediği bir yere yatırım yapması söz konusu değildir.

Annan Planı’nı hatırlıyorum. O plandaki bazı maddeler elbette yeniden gün yüzüne çıkacak. Beni,  devletin işleyiş yöntemi kaygılandırıyor. Kolayca karar alamayan bir devlet işleyemez olur. Bunun ötesinde toprak sorunu da var. Unutmayalım ki 2004’te, bazı bölgelerin 3 yıl içerisinde Kıbrıs Rum tarafına verileceği söyleniyordu.

“KIBRIS CUMHURİYETİ’NİN GÜÇLÜ SİLAHI RESMEN TANINIYOR OLMASIDIR”

Kıbrıs Cumhuriyeti’nin güçlü silahı resmen tanınıyor olmasıdır. 3 yıl sonra toprak almamız için bizden hemen uluslararası tanınmışlığımızı vermemiz isteniyor. Bu, anlaşmanın toprakla ilgili bölümünü iptal edecek çok şey olabilecek kadar uzun bir süredir. Müzakereci Mavroyannis konuyu çok iyi etüt etti ve bunları biliyor.

Çözüm yaşayabilir olur mu bilmiyorum. Kıbrıs, Rumların çoğunluk olduğu aynı devlette Rumlarla Türklerin birlikte yaşaması istenen dünya çapında bir deneydir. Bu deney, binlerce sebepten dolayı başarılı olmadı. Gelecekte olur mu bilmem.

“KIBRIS’TA GENÇ ÇOCUKLAR GÖRDÜM, BUNLARIN KIBRISLI TÜRKLERLE BİRLİKTE YAŞAMAYA NİYETLİ OLDUKLARINDAN HİÇ EMİN DEĞİLİM”

Özgür Kıbrıs’ta genç çocuklar görüyorum ve bunların, Kıbrıslı Türklerle birlikte yaşamaya niyetli olduklarından hiç de emin değilim. Dünyada neler olup bittiğine bakın. Fakir bölgeler zengin bölgelerle birleşmek için yanıp tutuşur: Zengin Barselona İspanya’nın geriye kalanı tarafından, Belçika’da Flaman bölgesi fakir Wallondie bölgesi tarafından, zengin Kuzey İtalya’nın geriye kalanı tarafından... Biz tam zıddını yapmaya çalışıyoruz, Ada’nın zengin Rum tarafı, Ada’nın fakir Türk tarafı ile birleşmek istiyor.

KRİTİK UNSURLAR...

Avrupa Birliği çözüm bulunmasını kolaylaştırabilir. Bana göre kritik unsurlar şunlardır:

1- Ada’nın tamamındaki mülkiyet haklarının tanınması. 2- Garantiler: Yunanistan, AB üyesi bir ülkenin, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin garantörü olmaktan vazgeçtiğini beyan etmeli ve 1960’lardan kalma bu modası geçmiş kurumu alaşağı etmelidir. 3- Toprak: ne geri alacağız, ne zaman alacağız ve nasıl alacağız. Uluslararası tanınmışlığımızı veriyoruz, bize toprak iade ediyorlar. Al-ver el ele (karşılıklı) olmalı. 4- İşleyebilirlik: Annan Planı’nda, bir şeyin oylanabilmesi için, alt ve üst; her iki meclisten de farklı çoğunluklarla geçmesi gerekiyordu. Bu kurumu işleyemez kılar. Kimse, zorlukla hareket eden bir şeye yatırım yapmaz.

“BAKIN LÜBNAN’DA NELER OLDU... KIBRISLI TÜRKLERLE RUMLARIN AYNI DEVLETTE BİRLİKTE YAŞAYABİLECEKLERİNE İNANMIYORUM”

Federasyon, Kıbrıs devletinin işleyebilirliğine şartlı çözüm olabilir. Kurumları, mevcut gerçeklere uydurabilecek bir devlete ihtiyaç var. Bakın Lübnan’da neler oldu. Cumhurbaşkanı her zaman Hıristiyan, başbakanı her zaman Müslüman olacağını söyledikleri bir sistem kurdular. Bir an geldi olgular değişti. Çoğunluk Müslüman, değişiklikler istedi ve bir noktada çatışmalar başladı. Yeniden, nüfus oranları ve ağırlıklı oylar öngören, değişikliklere müsaade etmeyen katı bir anayasa oluşturamayız. Şahsen, Kıbrıslı Rumlarla Kıbrıslı Türklerin aynı devlette birlikte yaşayabileceklerine inanmıyorum.

“KIBRIS’TA HER İKSİ DE AB ÜYESİ İKİ AYRI DEVLET KURULMASINI ANNAN TİPİ BİR ÇÖZÜME TERCİH EDERİM”

Kıbrıs toprağında her ikisi de Avrupa Birliği üyesi olacak iki devlet kurulmasını Annan Planı tipi bir çözüme tercih ederim. Ön şartlar mı? Annan Planı’yla alacağımız toprak Kıbrıs Rum devletine geri verilsin. Ada sathının tamamında her iki tarafta da mülkiyet hakları tanınsın. AB şartları tahtında yerleşim haklarının kullanılmasına müsaade edilsin. Bu, bir Kıbrıslı Rum’un Kıbrıs’ın kuzeyindeki evinde yaşamaya gidebilmesi anlamına geliyor. Tarafların her biri kendi enerji kaynaklarını, coğrafik konumları oranına göre kullanabilsin. Böylece nüfus aleyhine ırkçı bölünme olacak yanlış bir iskân da olmaz. Ağırlıklı oydan söz ettik. Yüzde 80 oy, yüzde 20 oyla eşit olamaz.

İki oluşturucu eyaletin, federal devlet için karar almak maksadıyla federasyon düzeyinde konuşmak için görüşecek olmaları noktaları beni çok korkutuyor. Bu büyük bir sorundur. Bütün Kıbrıslıların Avrupa vatandaşı olarak Ada’nın tamamında gerçek dolaşım, yerleşim ve mülkiyet haklarını kullanacakları iki devlet çözümünü tercih ederim. Kıbrıs Rumlarının denetiminde olacak bir devlet işleyebilir olacak. Dengelerle, ağırlıklı oyla, kararları yabancı yargıçların vereceği garip oluşumları aracılığıyla hükümet edecek bir devlet işleyebilir olmayacak.

Hedefimiz, sapmalar olmadan normal işleyecek bir devlet olmalı. Bunu Kıbrıslı Türklerle kuramıyorsak, bu sürece girmeyelim. Kıbrıs sorununun, ancak iki taraf bir anlaşmayı imzalaması halinde çözüleceğini bilelim. Anlaşma imzalanmadığı sürece Kıbrıs sorunu uyuyabilecek ancak çözülmüş olmayacak bir çatışma olarak kalacak.

“BİR DEVLETİN YAŞAYABİLMESİ İÇİN HALKIN BU DEVLETTE YAŞAMAK İSTEYENLERDEN OLUŞMASI GEREKİR”

Uluslararası Kriz Grubu, 14 Mart’ta ‘Divided Cyprus: Coming to terms of an imperfect reality’ başlıklı bir rapor yayınladı.

Kıbrıs’ın federasyonla yeniden birleşmesi konusunda yeni bir başarısızlıktan kaçınmamız gerektiğine işaret ederek iki devlet çözümüne atıfta bulundu. Genelde Uluslararası Kriz Grubu’nun söylemlerine katılmam ancak önerisine ilgiyle bakıyorum. Bir devletin yaşayabilmesi için halkının, bu devlet içerisinde yaşamak isteyenlerden oluşması gerekir. Halkın çoğunluğu Kıbrıslı Türklerin çok hakları olduğunu veya ağırlıklı oy gibi tuhaf bir düzenlemeden dolayı doğru ve demokratik kararlar alınamadığını düşünüyorsa veya basit bir karar almak için geçmeniz gereken beş bin prosedür varsa o devlet işlemez.

“ŞÖYLE BİR TARİHİ GERÇEK VAR Kİ 1964’TEN BERİ KIBRISLI TÜRKLER VE RUMLAR AYRI YAŞIYOR”

Başkasıyla yaşamak istememek onu tanımıyor olmaktan kaynaklanıyordur, bu bir gerçek. Ancak neden tanımadığın, bilmediğin biriyle yaşamak zorunda olasın?

Hasbelkader aynı ülkede doğmuşsundur. Evet, ancak şöyle bir de tarihi gerçek var ki 1964 ve sonrasında Kıbrıslı Rumlarla Kıbrıslı Türkler ayrı yaşıyorlar. Kendisiyle mecburen birlikte yaşamak için ötekini öğrenmek zorunda olduğum bu hikayeyi sevmiyorum. Ötekiyle yaşamak istemeyebilirim.

“GENÇLER KIBRISLI TÜRKLERLE AYNI DEVLETTE BİRLİKTE YAŞAMAK İSTEMİYOR”

Kısa süre önce Kıbrıslı üniversite öğrencileriyle konuştum. Kaçının, Kıbrıslı Türklerle aynı devlette birlikte yaşamak istediğini sordum. 50 tanesinden 2 - 3 tanesi elini kaldırdı. Kimler istemiyor diye sorduğumda diğer hepsinin elleri havaya kalktı. Neden diye sorduğumda, ‘istemiyoruz’ cevabını verdiler. Sebep Bosna’dakiyle aynı; Sırp Hırvat’la veya Müslüman’la, onlar da Sırp’la birlikte yaşamak istemiyor. Böylece Bosna devlet olarak başarısız oldu çünkü kimse bu devlete inanmıyor.”