Dizdarlı, “Encümenin borç verme, yatırım veya bağış yapması yasal olarak mümkün değildir. İnşaat Encümeni bütçe kalemlerinden yapılan harcamaların hatalı olduğunu kabul etmiş ve sehven yapılan bu durumun düzeltileceği belirtilmiştir. Encümen gelirlerinden yapılan harcamaların Bütçe Kalemlerine işlenmesinde yapılan hatalar ve/veya yapılan hataların düzeltilip düzeltilmediği ve söz konusu meblağların mezkur kaleme iade edilip edilmediği konusu mali denetim gerektirdiği cihetle, konunun Sayıştay Başkanlığı’na da iletilmesi ve gerekli denetimin Sayıştay Başkanlığı tarafından yapılması gerekmektedir” dedi.
Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Emine Dizdarlı, 19/1998 sayılı Yapı İnşaatı ve Teknik İşler Müteahhitleri Kayıt ve Denetim Yasasına ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hukuk Dairesi (Başsavcılık) görüşüne aykırı olarak encümen gelirlerinden usulsüz harcandığına ilişkin iddialar üzerine başlatılan soruşturma hakkında açıklama yaptı.
Dizdarlı, Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde inceleme yaptıklarını ve Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı’ndan bilgi talep ettiklerini vurguladı.
Emine Dizdarlı’nın konuya ilişkin açıklaması şöyle:
“Encümen, yapı inşaatı ve teknik işler müteahhitliği hizmetlerinin bir düzen ve disiplin altına alınması ve yapı inşaatı ve teknik işler müteahhitliği yapan müteahhitlerin sınıflandırılarak kayıt ve denetimlerinin yapılmasını sağlamak amacını taşımaktadır. 19/1998 sayılı Yapı İnşaatı ve Teknik İşler Müteahhitleri Kayıt ve Denetim Yasası’nın 5’inci maddesi Encümenin oluşumunu, görev ve yetkilerini düzenlemektedir ve Encümen bu Yasanın 5’inci maddesi kuralları uyarınca oluşturulmaktadır. Müteahhitleri kaydetmek, Müteahhitlerin menfaatlerini gözetmek için tedbirler almak, bu Yasada tüzükle düzenlenmesi öngörülen konularda tüzük taslaklarını hazırlamak için tedbirler almak; gerçek veya tüzel kişilerin ismini sicilden silmek; müteahhitlere disiplin cezası vermek; özel izin gerektiren durumlarda Bakanlar Kuruluna görüş vermek, Yasanın amacına uygun kararlar almak ve mezkur Yasanın 8’inci maddesine aykırı, kayıtsız müteahhitlerin yaptığı inşaatları tespit edip yetkili makamlara bildirmek Encümenin görevleri arasındadır.
19/1998 sayılı Yapı İnşaatı ve Teknik İşler Müteahhitleri Kayıt ve Denetim Yasası tahtında hiçbir gerçek veya tüzel kişi Kıbrıs Türk İnşaat Müteahhitleri Birliği Yasasının 21’inci maddesi uyarınca ödemesi gereken yıllık üyelik aidatını ödemeden, müteahhit kaydı yaptırmadan, belge almadan ve yıllık geçerli izni olmadan müteahhitlik işini icra edemez veya bina inşaatı veya teknik iş yürütemez. 18/1998 sayılı Kıbrıs Türk İnşaat Müteahhitleri Birliği Yasasının 21’inci maddesine göre Birliğe üye olacak müteahhitlerin kayıt ücreti ve aidat ödemeleri zorunludur. Kayıt ücreti iki aylık; yıllık üyelik aidatı ise altı aylık asgari ücreti aşamayacak şekilde Genel Kurul tarafından saptanır. Genel Kurul toplantısına katılacak üyelerin aidatlarının tamamını ödemiş olmaları gerekmektedir ve/veya bu husus mezkur Yasa uyarınca öngörülen bir koşuldur.
19/1998 sayılı Yapı İnşaatı ve Teknik İşler Müteahhitleri Kayıt ve Denetim Yasası’nın 10’uncu maddesi tahtında Encümen, bu Yasa uyarınca kayıt olma hakkına sahip her gerçek veya tüzel kişinin isim ve adresini Müteahhitler Siciline kaydeder ve Sicili muhafaza eder. Encümence müracaatları uygun bulunan müracaat sahipleri, kayıtlarının yapılması için aylık asgari ücret kadar bir kayıt ücretini Encümene ödemek zorundadırlar. Müteahhitler, yıllık izin alabilmek için Birinci Sınıf yapı inşaatı ve teknik işler için asgari ücretin üç (3) katı kadar, İkinci Sınıf yapı inşaatı ve teknik işler için asgari ücretin iki buçuk (2.5) katı kadar, Üçüncü Sınıf yapı inşaatı ve teknik işler için asgari ücretin iki (2) katı kadar, Dördüncü Sınıf yapı inşaatı ve teknik işler için asgari ücret kadar, Beşinci Sınıf yapı inşaatı ve teknik işler için asgari ücretin dörtte üçü (3/4) kadar belirlenen izin harçlarını Encümene ödemek zorundadırlar.
Bu çerçevede, kayıt harçları ve yıllık izinler için tahsil edilen ücretler Encümen nezdinde gelir oluşmasına neden olmaktadır. Kayıtlar ve izinler sonucunda oluşan gelirin ise nasıl ve hangi amaçlar için kullanılacağı 19/1998 sayılı Yapı İnşaatı ve Teknik İşler Müteahhitleri Kayıt ve Denetim Yasası tahtında düzenlenmiştir. Mezkur Yasanın 5’inci maddesinin 4’üncü fıkrasının (G) bendi uyarınca Encümen, yasada belirtilen görevini yerine getirebilmek amacıyla yeterli sayıda personel ve/veya araç gereç temin edebilmektedir. Bu hususta yapılacak giderler de Encümen gelirinden karşılanabilmektedir. Mezkur Yasanın 6’ncı maddesinin 7’nci fıkrası tahtında Encümen Başkanı ve üyelerine her yıl Bakanlar Kurulunca saptanacak bir ödenek verilir ve bu ödenek Encümenin gelirlerinden karşılanır. Bununla birlikte Encümen memurları, Encümen tarafından istihdam edilir. Maaş ve diğer hakları Encümen gelirlerinden karşılanır.
Yapılan soruşturma kapsamında, KKTC Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı’ndan 19/1998 sayılı Yapı İnşaatı ve Teknik İşler Müteahhitleri Kayıt ve Denetim Yasasında belirtilen haller dışında, Encümen gelirlerinden harcama yapılıp yapılmadığı yönünde görüş talep edilmiştir. KKTC Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı Dairemize gönderdiği 10 Mayıs 2021 tarihli yazıda İnşaat Encümeninden alınan cevapları iletmiştir. İnşaat Encümeni cevap yazısında, Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesinde çıkan yangında hasar gören yoğun bakım bölümünün havalandırmasını yapan firmaya fatura ve makbuz karşılığında (fatura ve makbuzlar Dairemize ibraz edilmemiştir) yapılan işin bedelinin ödendiğini, Pandemi döneminde kullanılmak üzere solunum cihazlarının (ventilatör) faturası ve makbuzu (fatura ve makbuzlar Dairemize ibraz edilmemiştir) ile tedarik edilerek Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesine teslim edildiğini, Kuzey Kıbrıs Türk Kızılayı Derneğine ise gıda malzemesi alınması ve dağıtılması için makbuz karşılığı ödeme yapıldığını belirtmiştir. İnşaat Encümeni söz konusu cevap yazısında ayrıca, kilometre olarak ömrünü tamamlamak üzere olan İnşaat Encümeninin kullanımında olan iki aracın Şehir Planlama Dairesi ile Planlama ve İnşaat Dairesinin kullanımına verildiğini ifade etmiştir.
Yapılan soruşturmada ayrıca, Kuzey Kıbrıs Türk Kızılayı Derneği’ne 150.000,00- TL, Sayın Murat Masineri’ye 407.192,63-TL, Mediterranean Projects and Electronics Ltd.’e 624.750,00-TL, Logic Tech Security Systems Ltd.’e 79.076,37- TL, 3.752,27.TL, 93.700,85-TL, 9,702.54 TL, 95,000.00-TL. İnşaat Encümeninin Bağış, Yardım ve Katkı Giderleri Kaleminde ödeme yapıldığı tespit edilmiştir. Söz konusu ödemelere ilişkin görüşüne başvurulan KKTC Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı, konu ile ilgili malumatı İnşaat Encümeni Başkanı Sayın Hıfzı Avdan’dan almak suretiyle Dairemize iletmiştir. Sayın Avdan, yukarıda bahsi geçen ödemelere ilişkin cevabında, bilanço kalemleri, şirket isimleri ve ödeme miktarları ile ilgili olarak 15 Eylül 2021 tarihinde İnşaat Encümeni Yönetim Kurulu’nun toplandığını, anılan toplantıda İnşaat Encümeni Bütçesinde yer alan kalemlerde hata yapıldığını, bu kapsamda Bağış, Yardım ve Katkı Giderleri Kalemi içerisinde yer almayan kalemlere sehven yazıldığını belirtmiştir. Sayın Avdan, konu ile ilgili İnşaat Encümeni muhasebesini tutan yetkiliye hataların düzeltilmesi talimatını verdiğini ileri sürmüştür.
İnşaat Encümeni tarafından gönderilen cevap yazılarında, bahse konu harcamaların yapıldığı kabul edilmiştir. Ancak tüm bu harcamaların Pandemi Döneminden kaynaklanan elzem durum, Pandemi Dönemine ilişkin belirsizlik, tecrübesizlik, bazı kararların acil ve ivedilikle alınması gerektiği yönündeki düşünce, kamu sağlığı ve kamu menfaatinin ön planda tutulması ve müteahhitlerin menfaatlerinin korunması olarak gösterilmiştir. Ayrıca, yapılan harcamaların çalışma düzeninin normalin dışında olması, yaşanan sıkıntıların yürürlükteki mevzuatın uyarınca çözülmesinin mümkün olmaması, yasal düzenlemelerin hızlı ve seri bir şekilde yapılamaması neticesinde İnşaat Encümeni mali yapısına artı bir yük getirmeyecek şekilde planlandığı kaydedilmiştir.
Soruşturma esnasında Dairemizin elde ettiği, 11 Mayıs 2021 tarih ve 0683 numaralı P&P Trading Ltd.’e tarafından İnşaat Encümeni adına tanzim edilen 1.300 TL.- (bin üç yüz Türk Lirası) tutarındaki fatura oldukça dikkat çekicidir. İnşaat Encümeni adına kesilen mezkur faturanın, birim fiyatı 140.- TL olan 500gr “Prestij” çikolatadan 2 adet, birim fiyatı 105.- TL olan ‘Special Çikolata Prestij Serisi 350gr’ çikolatadan 7 adet, birim fiyatı 68.- TL olan ‘Square Madlen’ çikolatadan 1 adet, kilo fiyatı 170.-TL olan ‘Silver Wrapped Milk Chocolate Madlen’ çikolatadan 2 kilo ve kilo fiyatı 170.-TL olan ‘Broken Dark Chocolate with Whole Pıs….’ Çikolatanın yarım kilosu için tanzim edildiği tespit edilmiştir. Söz konusu Faturanın bedeli 1.508 TL- (bin beş yüz sekiz Türk Lirası) olup, 207.95 TL indirim uygulanmıştır. Encümen Gelirlerinden izaz ikram adı altında 1.300 Türk Lirası çikolata çeşitlerinin satın alınması için ödeme yapılmasının mevzuata uygunluğu Sayıştay Başkanlığı tarafından araştırılmalıdır.
KKTC Anayasasının 113’üncü maddesi tahtında Devlet yönetimi, kuruluş ve görevleriyle bir bütündür ve yasa ile düzenlenir. İşlemler Yasanın açıkça verdiği yetkiye dayanılarak yürütülür. Mezkur madde idarenin kanuni dayanağı olmayan bir yetkiyi kullanamayacağını ifade etmektedir. Bir başka deyişle Anayasanın bu hükmü gereğince idari teşkilatın kurulması ile görev ve yetkilerinin kanunla belirlenmesi gerekmektedir. İdare her türlü işlem ve eylemlerinde Yasadan yetki alır ve Yasanın vermediği hiçbir yetkiyi kullanamaz. Kamu menfaati olarak lanse edilmek istenen bu idari işlemlerde ancak Yasadan yetki alındığı takdirde, kamu menfaatinden bahsedilebilir.
Yapılan soruşturmada, İnşaat Encümeninin borç verme, yatırım yapma veya yasal bağış yapma gibi bir yetkisi olmadığını belirten 29 Ocak 2009 tarihli SAV.0.00BUB-09/221 sayılı Hukuk Dairesi (Başsavcılık) görüşü olduğu tespit edilmiştir. Bahse konu Hukuk Dairesi (Başsavcılık) görüşünde ayrıca, İnşaat Encümeni gelirlerinin 19/1998 sayılı Yapı İnşaatı ve Teknik İşler Müteahhitleri Kayıt ve Denetim Yasasında belirtilen maksatlar dışında kullanılamayacağı açıkça belirtilmektedir. Böylesi bir Hukuk Dairesi (Başsavcılık) görüşü mevcutken, yukarıda bahsi geçen harcamaların her ne neden ve ne ad altında olursa olsun, İnşaat Encümeni Yönetim Kurulu’nun tek başına karar vererek gerçekleştirmesinin Yasa’nın ilgili hükümlerine ve ruhuna aykırıdır.
Encümenin borç verme, yatırım veya bağış yapması yasal olarak mümkün değildir. İnşaat Encümeni bütçe kalemlerinden yapılan harcamaların hatalı olduğunu kabul etmiş ve sehven yapılan bu durumun düzeltileceği belirtilmiştir. Encümen gelirlerinden yapılan harcamaların Bütçe Kalemlerine işlenmesinde yapılan hatalar ve/veya yapılan hataların düzeltilip düzeltilmediği ve söz konusu meblağların mezkur kaleme iade edilip edilmediği konusu mali denetim gerektirdiği cihetle, konunun Sayıştay Başkanlığı’na da iletilmesi ve gerekli denetimin Sayıştay Başkanlığı tarafından yapılması gerekmektedir”
