Ülkemizin 2015 yılı ekonomisinde kamu borç stokunun yüzde 67’sinin dış borç, yüzde 33’ünü ise iç borcun oluşturduğu bildirildi.
İç borcun alacaklılar dağılımında en önemli iki alacaklı toplamda 3 milyar 602 milyon TL ve 169,1 milyon dolar (yaklaşık 4.1 milyar TL) ile Kooperatif Merkez Bankası ile İhtiyat Sandığı. Bu borçlar 2009 yılına kadar yapılan borçlanmaların anaparası ile faizinden oluşuyor. Henüz bütçenin borç ödeyecek kapasiteye ulaşmaması yeni borçlanma yapılmasa dahi borç stokunu faizler kadar artırmakta.
Bu iki alacaklıya 2015 yılında yeni borç alınmaksızın sadece faizden kaynaklanan ilave borç miktarı, yaklaşık 350 milyon TL’ye ulaşıyor.
Bilgilerin kaynağı, TC Lefkoşa Büyükelçiliği “Kalkınma ve Ekonomik İşbirliği Ofisi”nin “2015 KKTC Ekonomi Durum Raporu”…
Raporda, 2015 yılında KKTC genel bütçesinden yapılan harcamanın 820 milyon TL’sinin TC yardımlarından karşılandığı belirtildi. 2010 yılından itibaren uygulanan ekonomik programlar sayesinde KKTC’de mali disiplin kısmen de olsa sağlandığı ifade edilen raporda, 2013-2015 döneminde uygulanan ekonomik programda da mali disipline devam edildiğinden programlarda öngörülen yardım miktarının dışında yardım yapılmadığı belirtildi.
Raporda, 2015 yılında yapılan yardımın tutarının 2014 yılına göre azaldığı, bunun başlıca nedeninin reform destekleme ödeneğinin kullanılamaması olduğu kaydedildi.
Altyapı yatırım harcamaları, reel sektörün desteklenmesine yönelik harcamalar ve savunma harcamalarının toplamı 2014 yılına göre yüzde 31 artarak 548 milyon TL’ye ulaştı; krediler ise yüzde 10 azalarak 273 milyon TL’ye düştü.
Borçlar artıyor
Kamu borcunun GSYH’ya oranı, 2015 yılında bir önceki yıla kıyasla 24,5 puan artarak yüzde 173’e yükseldiği belirtilen raporda şöyle denildi:
“KKTC’nin 2015 yılsonu itibarıyla toplam kamu borç stoku 4 milyar 451 milyon TL ve 3 milyar 982 milyon ABD doları toplamına ulaşmıştır. Böylece 2015 yılsonu itibarıyla toplam kamu borç stoku bir önceki yıla kıyasla TL bazında yüzde 21,9 oranında artarak 16 milyar 050,4 milyon TL’ye yükselmiştir. Böylece kamu borcunun GSYH’ya oranı, 2015 yılında bir önceki yıla kıyasla 24,5 puan artarak yüzde 173’e yükselmiştir.
Bu artışın önemli bir bölümü kur artışından kaynaklanmış, yıllık faiz ödemeleri yapılmadığından stoka eklenmiş ve yeni borçlanma neredeyse hiç yapılmamıştır. 2015 yılsonu itibarıyla toplam stokun yüzde 79,3’ünü geçen yıla göre 2 puanlık artışla Devlet Borcu oluşturmaktadır.
Devlet Borcu kalemi altında T.C. Kredileri, Emekli Sandığı ve İhtiyat Sandığı kaynaklı borçlar yer almaktadır.
Devlet kefaletli borçlar
Devlet kefaletli borçlara da değinilen rapora şöyle devam edildi:
“Bunu toplam stoktaki yüzde 14,4’lük ağırlığıyla geçen yıla göre yarım puan azalan Devlet Kefaleti Nedeniyle Üstlenilen Krediler izlemektedir. Bu borçlar, geçmişte Devlet Kefaleti ile borçlanan KİT’lerin zaman içerisinde borçlarını ödeyemez duruma gelmeleri neticesinde üstlenilen borçlardır. Bunu toplamda yüzde 5,6’luk ağırlığı ile geçen yıla göre 1,5 puan azalan Devlet Kefaletli Krediler kalemi izlemektedir.
KIBTEK ve Sosyal Sigortalar Dairesi gibi kamu bağlantılı kuruluşların halen canlı ve dönen kredilerinin yanı sıra KKTC Kalkınma Bankası Tahvilleri, Eti Teşebbüsleri ve tasfiye halindeki Kıbrıs Türk Havayolları kaynaklı borçlar yer almaktadır
Devlet Kefaletli Krediler, toplam stok içerisindeki ağırlığı Devlet Borcu ile Devlet Kefaleti Nedeniyle Üstlenilen Krediler kalemlerine kıyasla düşüktür.
Bu kalem altında ağırlıklı olarak bazı kamu iktisadi teşebbüslerinin halen canlı ve dönen kredilerinin yanı sıra KKTC Kalkınma Bankası Tahvilleri ile Sosyal Sigortalar Dairesi’nin bankalardan nakit ihtiyacı çerçevesinde borçlanması ile borç stokuna eklenen yük yer almaktadır. Devlet Kefaletli Krediler içinde geçen yıla göre 2015 yılında ilk sıraya Sosyal Sigortalar Dairesi yükselmiştir. Sosyal Sigortalar Dairesi 2015 yılında KKTC’de borçlanmaya devam eden ender dairelerdendir.
