“TEKELLEŞMEYE ÖNLEM”

SERBEST PİYASA EKONOMİSİNİN GEREKLERİNİ YERİNE GETİRMEK İÇİN AMACIYLA OLUŞTURULAN REKABET KURULU, YASAL VE TEKNİK ALTYAPISINI TAMAMLADIKTAN SONRA TAM OLARAK FAALİYETE GEÇECEK

KURUL BAŞKANI SÜREÇ: “REKABETİN TAM SAĞLANMASIYLA TÜKETİCİLER DAHA UYGUN FİYATA DAHA KALİTELİ ÜRÜN VE HİZMET ALABİLECEK; YENİ İŞ İMKANLARI DOĞACAK”

REKABET KURULU, ÖZELLEŞTİRME YASASI İLE DE BAZI SORUMLULUKLAR ÜSTLENECEK; BİRLEŞME VE DEVRALMALARI, PİYASADA HAKSIZ KONUM YARATMAMASI İÇİN KONTROL EDECEK

 “Piyasanın hakemi” göreviyle, serbest piyasa ekonomisinde “oyunun kurallarına uygunluğunu” denetlemek amacıyla oluşturulan Rekabet Kurulu, yasal ve teknik altyapısını tamamlayarak tam olarak faaliyete geçmeye hazırlanıyor.

“Tekelleşmeye önlem” olarak da nitelenebilecek Rekabet Kurulu, çok fazla göz önünde olmasa da, bir yılı aşkın süredir ön hazırlıklarını sürdürüyor. KKTC’de bir ilk olan Rekabet Kurulu, geçtiğimiz haftalarda tartışmalı şekilde Meclis’ten geçen Özelleştirme Yasası’yla da bazı sorumluluklar üstlendi.

Serbest rekabeti engelleyen uygulamalara karşı inceleme, soruşturma, yargılama hakkı da bulunan Rekabet Kurulu, para veya uyarı cezası verme yetkisine sahip.

Kurulun işlevlerini tam olarak yerine getirmesiyle tüketiciler de daha iyi fiyatlarla, daha kaliteli ürün ve hizmetlere kavuşacak. İşletmeler ise, rekabetin gereği olarak teknolojik altyapılarını sürekli geliştirecek. Tüm bunlardan kamu fayda sağlayacak.

Rekabet Kurulu, bina sorununun çözümlenmesi ve 3-4 personel istihdamının ardından fonksiyonlarını hızla yerine getirmeyi amaçlıyor. Ayrıca yasasındaki teşkilat yapısının eksikliği ve  pratikte karşılaşılan sıkıntılar da giderilerek, kurula idari ve mali özerklik kazandıracak bir çalışma devam ediyor.

Mart 2009’da yürürlüğe giren Rekabet Yasası uyarınca 2011 yılı başında göreve başlayan Rekabet Kurulu’nun Başkanı ekonomist Dr. Yenal Süreç, gerek kamuoyunda, gerekse devlet bürokrasisinde henüz tam anlaşılamayan bir görev üstlendiklerini, bir yandan işlevlerini anlatırken diğer yandan da bina, personel ve teknik altyapı eksikliklerini gidererek rekabet savunuculuğu görevini en iyi şekilde yerine getirmeye çalışacaklarını söyledi.

“PERDE KALKINCA…”

Süreç, “Bir süredir perde çekilmiş bir inşaat alanı gibiyiz. Dıştan bir perde görünüyor ama arkasında hazırlıklar sürüyor. Yakında bu perde kalkınca her şey görülecek” dedi.

OYUNUN KURALLARINA UYULUYOR MU?

TAK muhabirinin sorularını yanıtlayan ve çalışmalarıyla ilgili bilgiler veren Rekabet Kurulu Başkanı Yenal Süreç, kurulun görevinin piyasa hakemliği gibi düşünülebileceğini belirterek, “Serbest piyasadaki oyuncuların oyunun kurallarına uyup uymadıklarını denetleyecek bir üst kuruluz” diye konuştu.

Süreç, Kuzey Kıbrıs’ta yıllardır serbest piyasa ekonomisinin uygulandığını ama kurallarının uygulanıp uygulanmadığının pek denetlenmediğini kaydederek, “oyunun kuralları” diye nitelediği serbest piyasa ekonomisinin gereklerini şöyle sıraladı:

“Tekelleşmenin önlenmesi. Anti tekel yasası. Hakim konumun kötüye kullanılmasının önlenmesi. Birden fazla şirket kartel oluşturup rekabeti kısıtlayıcı bir anlaşma yapıyorsa bunun denetlenmesi.”

KURULDA 5 ÜYE VAR

5 üyeli Rekabet Kurulu’nun Ekonomi ve Enerji Bakanlığı, Sanayi Odası, Ticaret Odası ve Barolar Birliği tarafından öneriler üyeler arasından Bakanlar Kurulu tarafından atandığını belirten Yenal Süreç, KKTC’de bir ilkin gerçekleştiğini, bunun bir hazırlık süreci gerektirdiğini, dolayısıyla yapının çok iyi kurgulanması gerektiğini anlattı.

Süreç, “Yasamız, normal bir yasayı işletmek dışında ilk dönem kuruluna ilave görevler de yüklüyor. Bu yüzden hazırlık dönemini önemsiyoruz. Türkiye’de de yasanın geçmesinden üç yıl sonra kurul atanmıştı” diye konuştu.

4 TÜZÜK, 6 TEBLİĞ HAZIR

Bir yılı aşkın süre önce göreve başlayan Rekabet Kurulu’nun, yasayı değerlendirdiğini, 4 tüzük ve 6 tebliğ hazırladığını ancak bunların henüz yayımlanmadığını ifade eden Başkan Yenal Süreç, Türkiye Rekabet Kurulu’yla işbirliği protokolü imzaladıklarını; AB desteğiyle Çek Cumhuriyeti’nde, yeni bir AB üyesinde rekabetin nasıl çalıştırıldığını yerinde incelediklerini, ayrıca Kıbrıs Türk Ticaret Odası, Sanayi Odası ve Barolar Birliği’ni de bilgilendirdiklerini anlattı.

EN ÖNEMLİ SIKINTI FİZİKİ MEKAN

Süreç, yeni bir kurul olarak bürokrasi içinde kendilerini anlatmakta da, gerektiği gibi destek bulmakta da zorlandıklarını ancak yavaş yavaş önlerinin açıldığını ifade ederek, “En önemli sıkıntımız fiziki mekan… Ekonomi ve Enerji Bakanlığı’nda bir odamız var. Bakanlık yakında yeni bir binaya taşınacak ve bizim sorunumuzun da çözümleneceğini ümit ediyoruz” dedi.

REKABET SAVUNUCULUĞU

Rekabet Kurulu’nun “rekabet savunuculuğu” görevi bulunduğunu vurgulayan Yenal Süreç, rekabetin faydalarının bilinmesi, ne şekilde sağlanacağının anlatılması ve rekabete etki eden yasal mevzuatla ilgili görüş verme sorumluluklarına değindi. Bazı mevzuatta rekabete aykırı uygulamalar bulunduğunu ve bunları yazılı olarak ilgili mercilere ilettiklerini belirten Süreç, tarafsızlığın önemli bir değerleri olduğunu ve konuları kamuoyunda tartışmak yerine ilgili mercilerle görüşerek, yazışarak çözmeye çalıştıklarını söyledi.

DAHA İYİ FİYATA, DAHA KALİTELİ ÜRÜN

Rekabet Kurulu Başkanı Yenal Süreç, tüketiciler için rekabetin faydalarını sıralarken daha iyi fiyata, daha kaliteli ve daha çok çeşit ürün bulunabileceğini; işletmelerin de yeni teknolojilere daha çok yatırım yapacağını belirtti.

Ülkede hem ekonomik zorlukların yoğun olduğu bir dönemde bulunulmasından hem de piyasadaki denetimin yeterli olmamasından dolayı işletmelerin Rekabet Yasası’ndan beklentilerinin çok arttığını ancak bazen yasanın sınırları dışında taleplerle de karşılaştıklarını anlatan Süreç, hatta başkalarını şikayete gelen kişilerin bilmeden kendini ihbar ettiği olaylarla bile karşılaştıklarını anlattı.

REKABET… YENİ İŞ İMKANLARI…DAHA DÜŞÜK FİYAT

Rekabet Kurulu Başkanı Yenal Süreç, Kuzey Kıbrıs ekonomisinin küçük olması nedeniyle, piyasa derinliği ve yeterli oyuncu bulunmadığını; bu nedenle de rekabet olamayabildiğini ifade ederek, “Dolayısıyla ülkemizde rekabet koşullarının maksimum düzeyde oluşmasına imkan tanıyacak uygulamalar ve yasal düzenlemeler gerekmektedir. Bunun sağlanmasıyla da birçok alanda yeni iş imkanları ortaya çıkabilecek, daha düşük fiyatlarla da mal ve hizmetlerle karşılaşabileceğiz” dedi.

YARATICILIĞI ARTIRACAK

Rekabetin yaratıcılığı da artırdığını vurgulayan Süreç, “Nitekim, rekabetin sağlıklı işlediği alanlarda bu renkliliği ve dinamizmi günlük hayatta görebiliyoruz” diye konuştu.

REKABET KURULU NELERE MÜDAHALE EDECEK?

Rekabet Kurulu Başkanı Süreç, kurulun müdahale alanlarını şöyle özetledi:

“Bir sektörde 3-4 firma bir araya gelip gizli bir anlaşma yapmışsa ve fiyatları dondurmuş, yüksek fiyat belirlemiş veya aynı fiyat uygulamasına karar vererek pazarı paylaşmışlarsa, Rekabet Kurulu, yetkileri çerçevesinde buna müdahale eder.

Rekabet ihlali olduğuna şikayet üzerine veya re’sen saptayan kurul, araştırma başlatır ve meslek memurlarını görevlendirir. Bu kişiler bilgi, belge sağlayarak inceleme yapar ve bir rapor hazırlar. Kurul da bu rapor ışığında, ihlal bulunduğuna dair yeterli delil varsa soruşturma açar. Soruşturmayı da yine meslek memurlarımız yapar. İddialarla ilgili savunma ister. Sözlü savunma için toplantı da düzenlenebilir. Sonra da kurul bir karara varır. İhlal tespit etmişse, idari para cezasına hükmedebilir veya uyarı cezası verir ya da dosyayı kapatır. Kurulun kararları, 75 gün içinde yüksek idare mahkemesinde dava edilebilir.”

Rekabet Kurulu Başkanı Yenal Süreç, hesap verebilirliğe büyük önem verdiklerini, bu nedenle kararlarının hem Resmi Gazete’de, hem de yakında faaliyete geçecek web sitelerinde yayımlanacağını söyledi.

Kurula yapılacak ihbarların gizli tutulacağını, ihbar hattı yanında web sitesi üzerinden de ihbar alacaklarını kaydeden Süreç, kurulun devletle ilgili rolleri konusundaki sorulara da özetle şu karşılığı verdi:

DEVLET YARDIMLARI DENETLENECEK

“Devlet yardımları konusunda sorumluluğumuz var. Yasamız AB uyumlu hazırlandı ve Avrupa’da tek pazar uygulaması olduğu için devlet yardımlarının bu tek pazarı bozmayacak nitelikte olması amaçlandı. Bizim yasamızda da devlet yardımları maddesiyle verilecek ve verilemeyecek yardım nitelikleri tanımlandı. Ancak henüz AB üyesi olmadığımızdan, kademeli uyumlaştırma öngörümüz var. İlk etapta ekonomik amaca yönelik hibe ve sübvansiyonlar da dahil devlet yardımlarının envanterini çıkaracağız ve hangi alanda ne gibi yardımlar veriliyor, genel bir resim ortaya koyarak AB ve uluslararası normlara uygunluğuna bakacağız.

ÖZELLEŞTİRMELER DE SORUMLULUK ALANINDA

Bir diğer sorumluluğumuz ise Özelleştirme Yasası’yla verildi. Birleşme ve devralmaların kontrolü kurulumuzun görevleri arasında yer alıyor. Özelleştirmeler de birer devralmadır ve bundan önce Rekabet Kurulu’nun değerlendirme yapıp onaylaması gerekir.

Oluşacak devralma veya birleşme sonrası piyasada haksız konum yaratılmaması, bunun önlenmesi bakış açısıyla inceleme yapılacak. Bu tür devralmalarda, şirketlerin faaliyet alanları gözden geçirilecek.”

YENAL SÜREÇ KİMDİR?

1969 Lefkoşa doğumlu olan Yenal Süreç, Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde iktisat dalında lisans ve yüksek lisans; İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde de uluslararası iktisat dalında doktora eğitimi aldı. Mezuniyetinin ardından DAÜ Ekonomi bölümünde öğretim görevlisi olarak çalışan Süreç, 2003 -2006 yılları arasında Başbakanlık’a bağlı Avrupa Birliği Koordinasyon Merkezi’nin kuruluşunda bulunarak, bu kurumda uzman ekonomist olarak AB uyum süreci çalışmalarına katıldı. 2003-2008 yılları arasında Kıbrıs sorununun çözümü için yürütülen iki toplumlu görüşmelerde Kıbrıs Türk tarafının Ekonomi Komitesi’nde de görev alan Yenal Süreç’in Kuzey Kıbrıs ekonomisi, AB ekonomisi ve uluslararası ticaret konularında çeşitli çalışmaları bulunuyor.

Süreç, 2011 yılından bu yana da Rekabet Kurulu Başkanlığı’nı yürütüyor.