Cumhuriyet Meclis Genel Kurulu, özel gündemde yer alan ve Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu tarafından bir daha görüşülmek üzere geri gönderilen “Çevre Yasası”no oybirliği ile kabul etti.
Hukuk ve Siyasi İşler Komitesi Başkanı Mehmet Tancer, yasaya ilişkin komite raporunu okurken, söz konusu yasada, iade gerekçesi olan maddelerin yeniden düzenlenerek, yapılan değişikliklerle yeniden komiteden geçerek genel kurula getirildiğini kaydetti.
İZBUL
CTP -BG Milletvekili Salih İzbul, bu yasanın iade gerekçelerinden birinin sehven yapılan bir hata, birinin de tüzük maddesine Savcılığın ters görüşü olduğunu ifade ederek, bu çerçevede yeniden ele alındığını kaydetti.
Bu yasanın gerekli bir yasa olduğunu, bunun için uzun süre çalışıldığını anlatan İzbul, öte yandan Yedikonuk’ta petrol dolum tesisi yapılmak istenmesine anlam veremediğini söyledi.
“Böyle bir ısrarın arkasında bir neden aramamak mümkün değil. İnsanın burnuna, ister istemez kötü kokular gelir” diyen İzbul, tüm tepkilere rağmen bu tesiste ısrar edilmesine tepkisini dile getirdi.
İzbul, ülkede çevrenin ve doğanın yeterince harap edildiğinden yakınarak, dolum tesisinin hayata geçmesini engellemek için ellerinden geleni yapacaklarını ifade etti.
“Yasa yapmak değil, yasaları uygulamak önemli” diyen İzbul, çevre felaketlerinin önlenmesi için acil tedbir istedi.
ADEM
CTP -BG Milletvekili Sonay Adem, Meclis çalışmalarında konuları tartışma imkanı bulduklarını, ancak önemli olanın buradan çıkan yasaların pratikte uygulanıp uygulanmadığı olduğunu söyledi.
“Biz sadece konuşmayı seven bir toplum olduk. Sadece konuşuyoruz” diyen Adem, söylenilenlerin fiiliyata dökülmemesinden yakındı.
Turizm Çevre ve Kültür Bakanlığı’nın çok ciddi konuları uhdesinde barındırdığını ifade eden Adem, iç çatışmalardan dolayı işlerin istenildiği gibi yürümediğini iddia etti.
“Ülkemiz bir çöplüğü andırıyor” diyen Adem, memleketin çeşitli yerlerinde yaşayan duyarlı insanların çevre konusunda kendilerini ifade ettiklerini, mücadele verdiklerini anlattı.
Yapılmak istenen dolum tesisine yönelik eleştirilerini de ortaya koyan Adem, sadece buna değil Türkiye’deki Akkuyu nükleer tesisine de karşı çıkmak gerektiğini, çünkü bu tesisin de Kıbrıs’ı olumsuz etkileyeceğini öne sürdü.
FELLAHOĞLU
CTP - BG Milletvekili Kadri Fellahoğlu da, çevreyle ilgili yapılan çalışmalar konusunda hükümete eleştiriler yöneltti.
Gazimağusa’da ciddi kanalizasyon altyapı çalışması olduğunu belirten Fellahoğlu, bunun Girne ve Güzelyurt belediyeleri için de söylenebileceğini kaydetti.
Birçok kentte değiştirilmesi gereken su boruları olduğunu kaydeden Fellahoğlu, özellikle bu hükümet döneminde “büyük yanlışlıklar yapıldığını” savundu.
Fellahoğlu, petrol dolum tesisinin riskler içerdiğini, bu nedenle çok iyi ele alınıp değerlendirilmesi gerektiğini söyledi.
ÇAKICI
TDP Genel Başkanı Mehmet Çakıcı da, çevre konusunda en büyük sorunun denetlemeyle ilgili olduğunu söyledi.
Çevreyle ilgili cezaların artırıldığını ancak denetimlerin yeterli olmadığını savunan Çakıcı, dağların durumunu ve orman arazilerini buna örnek gösterdi.
Çöpler nedeniyle kentlerde yaşanan sorunlara da değinen Çakıcı, belediyeleri eleştirirken bundan hükümetin de sorumlu olduğunu savundu.
Çakıcı, ülkede çevreye gereken önemin verilmediği görüşünü ortaya koyarak, petrol dolum tesisi konusundaki eleştirilerini yineledi.
St. Barnabas’tan çalınan İncil’le ilgili Türkiye basınında çıkan haberleri de gündeme getiren Çakıcı, Türkiye’de olduğu açıklanan el yazması İncil’in talep edilip edilmediğini; Turizm Çevre ve Kültür Bakanlığı’nın bu konuda herhangi bir girişimi olup olmadığını sordu.
ANGOLEMLİ
TDP Milletvekili Hüseyin Angolemli, çevre konusunda yaşanan sıkıntılara değinerek, kentlerdeki katı ve sıvı atıklar ile kötü kokulardan yakındı.
Petrol dolum tesisi yapılması konusunda ısrar edildiğini belirterek, bunu eleştiren Angolemli, “Çünkü öyle direktif alındı ve öyle yapılıyor” iddiasında bulundu.
Çevre Bakanı’nı, bu tesisin yapılmasını engellemeye yönelik girişim yapmaya çağıran Angolemli, bu tesisin çevreye yapacağı olumsuz etkilere dikkat çekti.
Lefkoşa Türk Belediyesi’ndeki duruma da değinen Angolemli, “belediyenin denetlenmemesini” eleştirdi ve gelinen durumdan hükümeti sorumlu tuttu. “Çalışanlara grev yapmaktan başka çare bırakılmadı” diyen Angolemli, çalışanlara haklarının verilmesini istedi.
ASLANBABA
UBP Milletvekili Ejder Aslanbaba; insansız çevre, çevresiz insan olamayacağını belirtti.
Gerçekler göz önünde bulundurularak hareket edilmesi gerektiğini söyleyen Aslanbaba, dün ne söyleniyorsa bugün de aynı şeyin söylenmesi gerektiğini ifade etti.
Aslanbaba, dünyadan örnekler de verdiği konuşmasında, Singapur’un ticarette ve petrol dolum tesislerinde dünyanın 3. ülkesi ve temizlik ile turizmde de öncü ülkelerden olduğunu ve birçok turist ağırladığını belirtti.
SOYER
CTP - BG Milletvekili Ferdi Sabit Soyer, ülkede petrol dolum tesisi kurulmak istendiğini, ancak bu konuda yeterli plan yapılmadığını ve satışıyla, çevreyle ilgili yasaların hazırlanmadığını belirterek, tepki gösterdi.
İmar planlarını neye göre yapacaklarını ve depoların nereye konulacağını soran Soyer, halka tesislerle ilgili ayrıntılı açıklama yapılmamasını eleştirdi.
En kaliteli içme suyunun o bölgede olduğunu kaydeden Soyer, çıkacak atığın ve kirliliğin ne olacağı ile ilgili anlaşma olup olmadığını sordu.
Çevre Yasası’nın 20 - 30 yıl sonrası için düzenleme içermediğini de savunan Soyer, ileriyi gören ve düzenleyen bir yasa olmadığını ileri sürdü.
“KKTC pilotsuz, rotasız, rüzgarsız uçuyor” diyen Soyer, ülkede Kıbrıs sorunu başta olmak üzere birçok sorun varken daha bütünlüklü ve planlı düşünülmesi gerektiğini söyledi.
İZBUL
CTP - BG Milletvekili Salih izbul tekrar söz alarak, petrol dolum tesisi konusunda hükümetin ne zaman açıklama yapacağını sordu.
Plan - program olmadan petrol dolum tesisi kurulmakta olduğunu savunan İzbul, petrol dolum tesisi kuracak kişiye taşocağı izni de verileceğini ileri sürdü ve eleştirdi.
İzbul, ülke geleceğini etkileyecek bu tür işlerin projeli olması gerektiğini belirtti ve bu hatadan dönülmesini istedi.
EMİROĞLULARI
TDP Milletvekili Mustafa Emiroğluları, ülkenin geleceğini ilgilendiren bir projede daha titiz olunması gerektiğini, sözkonusu projenin ülkeye bir katkısının olacağını, ancak doğa ve çevre açısından olumlu bir sonuç çıkmayacağını söyledi.
Ülkenin fiziki planı çıkarılmış olsa bugün bunların tartışıyor olmayacağını söyleyen Emiroğluları, bölge milletvekili olmasına rağmen kendisinin de konu hakkında bilgisi olmadığını ifade etti.
Plan ve projeler hakkında halka açıklama yapılmamasını eleştiren Emiroğluları, bölgede petrol olduğunun nasıl tespit edildiğini sordu.
Emiroğluları’nın konuşması sırasında “bir milletvekilinin evinin önüne kadar yol yapıldığını” söylemesi üzerine Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanı Ersan Saner ile aralarında tartışma çıktı.
Saner, yolun çevre yolu çerçevesinde olduğunu ve bölgede bu çerçevede yollar yapılmakta olduğunu belirtti.
Çevre Yasası’nın uygulaması yapılamayacaksa bir işe yaramayacağını kaydeden Emiroğluları, projelerde ÇED raporları olması gerektiğini de belirtti.
Emiroğluları, Gazimağusa’da bir kavşakta ard arda kazalar olduğunu ve önlem alınması gerektiğini kaydetti.
LTB’deki greve değinerek, “Lefkoşa’daki olayın bir isyan olduğunu, devlete ve belediyeye karşı çalışanların isyanı olduğunu” savunan Emiroğluları, çöplere Çevre Dairesi’nin müdahale yetkisi olup olmadığını sordu.
Emiroğluları, “Yetkiniz yoksa getirin Meclis’e size yetki verelim” dedi.
Taşocaklarının çevreye zararlarına da değinen Emiroğluları, petrol dolum tesislerinin ne kadar titiz olunursa olunsun çevreye zararı olduğunu, bunu Suudi Arabistan’da bu işlerde çalışanların söylemekte olduğunu anlattı.
Bu projenin iptalini isteyen Emiroğluları, önce ülkenin fiziki planının çıkarılmasını istedi.
Emiroğluları, petrol arama konusunda ise kaç tane kuyu kazılacağını ve verilerin ne olduğunu sordu.
Petrol aranacak bölgenin su kaynakları açısından en kaliteli bölge olduğunu belirten Emiroğluları, eğer veriler yoksa, konu havada ise ve bölgeye zarar verilecekse o bölgede arama yapılmamasını istedi.
Emiroğluları, Çevre Yasası’na olumlu oy vereceklerini de belirtti.
ANGOLEMLİ
Tekrar söz alan TDP Milletvekili Hüseyin Angolemli, herkesin ülkeye yatırım istediğini ancak bunun çevre ile uyumlu, sürdürülebilir olması gerektiğini kaydederek, petrol dolum tesisinin çevre ile uyumlu olmadığını, bunun tekrar gözden geçirilmesi gerektiğini söyledi.
YEKTAOĞLU
CTP - BG Milletvekili ve Meclis Başkan Yardımcısı Mustafa Yektaoğlu, Çevre Yasası’nda çevrenin nasıl korunması gerektiği maddelerine bakılırsa, petrol dolum tesisi kurulum izninin verilmemesi gerektiğini savundu.
Diğer yasalarda olduğu gibi bu yasanın da vitrine konulmamasını ve gerekli uygulamaların yapılması ve uzmanların alınmasını isteyen Yektaoğlu, gerekli tüzüklerin de çıkarılmasını istedi.
Petrolle ilgili yasa da çıkarılması gerektiğini kaydeden Yektaoğlu, Afrodit parselinde petrol ve gaz kaçağı olması ve Karpaz’ın güney sahilleri ile Gazimağusa kıyılarının kirlenmesi halinde hükümetin ne yapacağını bilip bilmediğini sordu.
AB uyum yasaları çerçevesinde bu konunun incelenip incelenmediği konusunda bilgi isteyen Yektaoğlu, hükümetin bu konularda açıklama yapmayacak ve yasaları uygulamayacak olması halinde Kıbrıs Türk halkına kötü çevresel miras bırakılacağını savundu.
İş sağlığı ve kadına karşı şiddet gibi konularda çıkarılan yasaların uygulanmadığını da ileri süren Yektaoğlu, tüzüklerin de çıkarılmadığını savundu.
ÜSTEL
Turizm Çevre ve Kültür Bakanı Ünal Üstel eleştirileri yanıtlarken yaptığı konuşmada, Çevre Yasası’nın daha önce geçtiğini ve Cumhurbaşkanı tarafından geri gönderildiğini, düzeltmeler yapılarak oybirliği ile komiteden geçtiğini anlattı.
Çevre konusunda herkesin hassas olduğunu, ancak şu anda çevrenin istenilen durumda olmadığını kaydeden Üstel, adanın çöplüğe döndüğünün doğru olduğunu, ancak bunun iki senede olmadığını, daha önceki hükümetlerin de sorumluluğu bulunduğunu söyledi.
Yasa hazırlanırken uzmanlardan ve AB uzmanlarından destek alarak yasayı hazırladıklarını kaydeden Üstel, 60’a yakın tüzüğün bir kısmının hazırlandığını, diğerlerinin de sene sonuna kadar hazırlanacağını ifade etti.
Yasada boşluk olduğunu ve bugüne kadar da gerekli denetlemenin yapılamadığını, ancak yasa ile boşlukların doldurulduğunu ifade eden Üstel, Çevre Dairesi olarak iki kere belediye başkanlarını toplantıya çağırdıklarını ve müşterek çalışmaya davet ettiklerini, ancak yarısının toplantılara katılmadığını anlattı.
Herkesin üstüne düşen görevi yapması halinde çevrenin temiz olacağını söyleyen Bakan Üstel, Girne’ye üç tane doğal arıtma tesisi yapmakta olduklarını söyledi.
Bunlara değinilmemesini de eleştiren Üstel, üstlerine düşen görevleri yerine getireceklerini ifade etti.
Çevre Koruma Dairesi’nin, petrol dolum tesisi konusundaki müracaatın çevreyle olan ilişkilendirmesini yaparak hükümete de görüşlerini sunduğunu anlatan Üstel, hükümetin kurduğu komisyonun çalışmalarını tamamlamakta olduğunu ve o zaman gerekli bilgilerin açıklanacağını söyledi.
Üstel’in konuşmasının ardından yasanın madde madde görüşülerek bütünü 35 kabul oyu ile oybirliğiyle kabul edildi.
Genel Kurul’da UBP’nin Hukuk ve Siyasi İşler Komitesi’ndeki üyesi UBP Milletvekili Zorlu Töre’nin geri çekilerek yerine Ejder Aslanbaba’nın atandığı da bilgiye getirildi.
Genel Kurul daha sonra, varılan mutabakat gereği çalışmalarını tamamladı. Genel Kurul bir sonraki toplantısını 1 Mart Perşembe günü yapacak.
