İnek Sütündeki Tehlike!
Diyetisyen Zeynep Sağlam Eryılmaz, inek sütünün çocuklarda tehlikeli sağlık sorunlarına yol açabileceğini söyledi...
Besin allerjileri günümüzde tüm dünyayı etkileyen ve her geçen gün artan bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Dünya çapında değerlendiğimizde çocukların %6’sı, yetişkinlerin %3-4’ü, Türkiye'de ise çocukların %1’i, yetişkinlerin ise %2-8’i bir ya da birkaç besine karşı allerjik.
Besin allerjilerinin dünya çapında genel anlamda yanlış tanımlandığını belirten Diyetisyen Zeynep Sağlam Eryılmaz, gerçek besin allerjilerinin besinin proteinine karşı vücudun bağışıklık sisteminin verdiği beklenmedik reaksiyonlar olduğunun altını çiziyor. Günümüzde en yaygın görülen besin allerjilerini ise; süt, yumurta, tahıl, ağaç yemişleri, yer fıstığı, balık, kabuklu deniz ürünleri ve soya olduğunu açıklıyor.
Diyetisyen Zeynep Sağlam Eryılmaz, özellikle ülkemizde sık görülen ve çocuklarda çok tehlikeli sağlık sorunlarına sonuç yol açabilecek inek sütü protein alerjisi hakkında önemli bilgiler veriyor.
Evde yaptığınız denemeler bebeğinizin ölümüne yol açabilir!
Diyetisyen Zeynep Sağlam Eryılmaz, "3 yaşından küçük çocukların yaklaşık %2,5’unda inek sütü allerjisi mevcuttur ve bu allerji genellikle hayatlarının ilk 1 yılı içerisinde başlar ve bu çocukların büyük bir çoğunluğu; ilk birkaç yıl içerisinde inek sütüne karşı tolerans geliştirebilirler. Fakat; inek sütüne karşı tolerans gelişip gelişmediği mutlaka doktor tarafından yapılan kontrollerle belirlenmelidir. Evde yapılan denemeler bebeğinizin ölümü ile sonuçlanabilecek ciddi reaksiyonlara neden olabilir. İnek sütü allerjisi özellikle ülkemizde sıklıkla karşılaşılan (her beş çocuktan birinde) laktoz intoleransı ile karıştırılmaktadır.
Laktoz intoleransı laktaz enzimi eksikliği ya da yokluğu ile gelişen; süt ve ürünleri tüketimini takiben , bağırsaklardan süt şekerinin laktaz enzim yetersizliği veya yokluğuna bağlı olarak emilememesi ya da yetersiz emilmesi sonucunda; aşırı karın ağrısı, gaz ve ishal reaksiyonları ile kendini gösterir. İnek sütü allerjisi ise sütün karbonhidratı olan kaltoza karşı değil sütün proteinine karşı gelişir. Bu nedenle laktoz oranı azaltılmış sütler ve/veya mamalar inek sütü allerjisi bulunan çocuklar için kullanılabilecek alternatifler değildirler.
İnek sütü allerjisinde her besin allerjisinde olduğu gibi besinin proteinine karşı vücut tarafından verilen bir anormal yanıt vardır. İnek sütünün içerisinde 20’yi aşkın proteinden özellikle 5 tanesinin allerjik özellikleri yüksektir. Bunlar alfa-laktaglobulin, beta-laktoglobulin, kazein, sığır gamma globülin ve sığır albümindir. Bunların içerisinde ise; allerjik özelliği en yüksek olan protein beta-laktoglobulindir. İnek sütü proteinleri yapı ve çeşit olarak anne sütünden çok faklıdır. Anne sütünün whey proteini / kazein protein oranı 60/40 iken; inek sütünün oranı 20/80’dir.
Süt çeşitleri ve içindeki besin değerleri nelerdir?
İnek sütü allerjisi olan çocuklara diğer süt çeşitleri denenirken dikkatli olunmalıdır. Örneğin; keçi sütü kalsiyum, potasyum, magnezyum, fosfor, klor, manganez ve A vitamini açısından zengin kaynaktır. Bunun yanısıra inek sütüne göre daha küçük yağ kürecikleri içerir bu nedenle sindirimi inek sütüne göre daha kolaydır. Fakat; inek sütünün protein yapısı ile keçi sütünün protein yapısı birbirine çok benzerdir ve allerjinin besinin proteinine olduğu göz önünde bulundurulduğunda inek sütü allerjisi olan çocuklar için kesinlikle iyi bir alternatif olarak düşünülmemelidir. Bunun yanısıra keçi sütü folik asit yönünden fakirdir bu nedenle aşırı keçi sütü tüketiminin megoloblastik anemiye yol açabileceği unutulmamalıdır.
Manda sütü ise; birçok ülkede yaygın bir şekilde kullanılmaktır. Fakat; yapılan çalışmalar inek sütü allerjisi olan kişilerde çapraz reaksiyon verme olasılığının yüksek olduğunu göstermiştir.
Deve ve eşşek sütü ise anne sütüne protein yapısı bakımından benzerlikleri en yüksek olan iki süttür. Fakat; bulunabilirlikleri düşük olduğundan iyi bir alternatif olarak kabul edilmezler.
Pirinç sütüde inek sütü allerjisine bir alternatif olarak gösterilmektedir. Fakat; düşük protein ve besin değeri nedeniyle iyi bir alternatif sayılamamaktadır.
İnek sütüne protein yapısı açısından benzer olmayan ve çapraz reaksiyon riski düşük olan (%13-47) ve yüksek besin değeri içeriği ile iyi alternatif süt soya sütü veya soya içerikli ticari mamalardır. Fakat; soya sütüne allerji olup olmadığı değerlendirilmeden kesinlikle kullanılmamalıdır. Bu konu ile ilgili mutlaka allerji uzmanınıza danışılması gerekmektedir.
İnek sütü allerjisinde inek sütüne alternatif en iyi seçenek serbet amino asit içerikli elemental bebek mamalarının kullanımıdır. Bu mamaların serbest amino asit içeriklerinden dolayı tadları ve kokuları kötüdür. Fakat; öncelikle bebeğinizin sizle aynı tadı ve kokuyu alamadığı tad alma ve koklama duyusunun henüz tam olarak gelişmediğini ve bu mamanın onun büyümesi için elzem olan vitamin mineral ve proteinleri içerdiğini unutmayınız. Bu mamaları doktor ya da beslenme uzmanınıza danışarak çeşitli şekillerde tadlandırabilirsiniz.
Etiket okuma alışkanlığı önemli!
İnek sütünün bebeğinizin ölümü ile sonuçlanabilecek reaksiyonlara neden olabileceği unutulmaması gereken bir gerçektir. Unutulmaması gereken diğer bir gerçek ise; inek sütü allerjisinin inek sütünün içerisinde bulunan proteinlere karşı olduğudur. Bir besinin içeriğinde inek sütü bulunmasının önemli olduğu kadar allerjik proteinlerin bulunmasının ya da herhangi bir besinin bu proteinlerle veya inek sütü ve ürünleriyle bulaş olmasıda aynı derecede önemlidir. Besin allerjilerinde kişi anlayabilecek yaştaysa kendisi ve çevresinin; kişi anlayabilecek yaşta değilse çevresinin özellikle ailesinin eğitimi majör önem taşımaktadır. Tedavi sürecinde öncelikle etiket okuma alışkanlığı kazanımının sağlanması en önemli aşamadır.
Aşağıda sıralanmış besin ve besin öğeleri bulunan besinler kesinlikle tüketilmemelidir
* Süt ve ürünleri ( peynir, yoğurt, kefir...) * Bovin
* ß-lactoglobulin * Sodyum ve/veya kalsiyum kazeinat
* ?-lactoalbumin * Kaymak
* Kazein * Krema
* Kazeinat * Peynir altı suyu
* Whey proteini * Tereyağ
* Sığır albümin * Margarin
* Sığır gamma globulin * Süttozu
* Serum albumin Ve benzeri besin ve besin öğeleri ...
İçeriğinde inek sütü bulunabilecek bazı besinler:
* Süt tozu * Krep, omlet, pankek vb.
* Bütün peynir çeşitleri (tofu haricinde) * Sütlü ve şerbetli tatlılar
* Yoğurt
* Tereyağ
* Laktozsuz ve/veya laktozu azaltılmış sütler * Margarin
* Kefir * Kaymak
* Probiyotik yoğurtlar * İşlenmiş besinler
* Krema ve kremalı içerikli tüm besinler * Ton balığı konservesi
* Süt içeren soslar (beşamel sos, tartar sos vb.) * Bazı probiyotik takviyeleri
* Süt içerikli çorbalar * Bazı suplement takviyeleri ( özellikle kalsiyum takviyesi)
* Bebek mamaları ( inek sütüne özel mamalar ve soya içerikli mamalar hariç) * Bazı sakızlar
* Bebek ekmekleri ve bisküvileri * Bazı salam çeşitleri
* Bisküvi, kraker, gofret, çikolata vb. * Yarı hidrolize mamalar
* Kek, poğaça, kurabiye vb.
