"Uyarıyoruz.. 7 Ocak çok erken"

2 eski Cumhurbaşkanı ve eski bakanlar hem seçim yasasını, hem de 7 Ocak’ta seçime gidilmesini yanlış buluyor
Cumhuriyet Meclisi’nin bugünkü birleşiminde yeni seçim yasasının onaylanması beklenirken, Diyalog’un görüşlerine başvurduğu 2 eski Cumhurbaşkanı ve uzun yıllar Bakanlık, Meclis Başkanlığı, Başbakanlık gibi görevlerde bulunan KKTC siyasetinin 3 önemli ismi yapılan yanlışlara dikkat çekti.

İkinci Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat ile Üçüncü Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu, seçim yasasındaki yanlışların yanı sıra, erken genel seçimlerin 7 Ocak’ta yapılmasını da yanlış buluyor. Aynı şekilde deneyimli siyasetçilerden Hakkı Atun ve Salih Coşar hem seçim yasasını, hem de seçim tarihini yanlış bulurken, İsmail Bozkurt seçim yasasına destek verdi, 7 Ocak tarihinin yanlış olduğunu söyledi.

Ne dediler?

Talat: "Çok uyardım, dinlemediler"


“Yeni seçim sistemi ile ilgili yorum yapmak istemiyorum. Tam olarak incelemedim. Ancak geçmişe göre bütün seçmenlerin bütün bölgelerdeki adaylara oy vermesi olumlu. Ancak karma oy bu durumu karmaşıklaştırıyor. Bu yüzden çok sayıda oy geçersiz sayılacak. Partiler demokrasisine de büyük zararı var.

Karma oyun zararı var. Karma oy olmasa sorun olmaz. Sonuçta bir partiye oy verilir. O partiden de kişi oy almış olur. Dünyada karma oy çok az ülkede kullanılıyor. Bir partiye mühür vurup tercih o parti listesinden tercih yapmış olsaydı sorun yoktu. Ama karma oy olunca hem süreyi uzatacak, hem de yanlış oy kullanma olacak.

“Artık çok geç”


Artık bunun düzeltilmesi için geç diye düşünüyorum. Bunun düzeltilmesi için yeniden komiteye gitmesi lazım. Ben bu durumu bütün partilere söyledim. Ama parti milletvekilleri bu işe yanaşmadı.

“Gofa geldi diyelim”


7 Ocak bana göre de erken. Seçimin daha uygun bir zamanda yapılmasında yarar olduğunu düşünüyorum. Gerçekten erken çok hızlı oldu. Muhalefet açısından çok normal bir şey. Muhalefetin seçim istemesi normal. Önemli olan iktidarın buna sağduyuyla cevap vermesi gerekiyor. Maalesef öyle olmadı. Biraz acemice oldu. Gofa geldi diyelim. Birazcık muhalefet açısından çok normal bir şey çünkü muhalefetin seçim istemesi çok doğal. Ancak bu karma oyun kaldırılması lazımdı.

Eroğlu: "Tek seçim bölgesi daha iyi olurdu"


Bana göre tek seçim bölgesi olsaydı daha güzel olurdu hatta bu parlamento için devrim olurdu. Sadece parlamento için değil seçmen için de daha kolay bir yöntem olurdu, seçmen adayların tümünü tek listede görür kararını da ona göre verirdi. Şu anda yine bölgeler vardır ve bölgecilik korunmuştur gördüğüm kadarıyla tabi bunun nedeni bazı küçük bölgelerde bulunan adayların isteğidir.

“Artık geri dönüşü yoktur”


Gönül isterdi ki ülke genelinde tek çarşaf liste oluşsun ve halk ona göre kararını versin. Ama neticede bir yasa ortaya çıkmıştır ve belli ki bunun geri dönüşü yoktur. Yalnız bölgelerde halk oylarını kullanırken örneğin bir bölgede oyunu doğru kullanır bir başka bölgede yanlış kullanırsa o bölge geçerli diğer bölge (yanlış kullanılan) geçersiz sayılacak bu bana halk açısından doğru gelmedi ama ‘hayırlı olsun’ .Neticede yasa değişti ama bölgeciliği koruyan bir yasa oluştu. 50 kişi tek liste olması gerekiyordu.”

“Seçim sisteminin halka iyi anlatılması gerekiyor”

Tavsiyem, kalan kısa süre içerisinde oturma zamanı geçmiştir artık koşma zamanıdır. Seçmene ne kadar kısa süre içinde ulaşırlarsa o kadar oy alırlar. Seçmenin de, adayların da iki ay zamanı vardır ve bu zaman çok sınırlıdır parti başkanlarının ve adayların ilçelere akın etmesi vatandaşa ulaşması gerekmektedir ve bu seçim sistemini halka iyi anlatmaları gerekiyor ne kadar çok vatandaşa ulaşırsa o kadar çok oy alırlar.


“Seçim tarihi bana göre çok erken”


“Seçim tarihi bana göre de çok erken oldu. Tabi bütçe olmayınca ülke ve Bakanlıklar da sıkıntılı olur. Geçen yılın 12’de biri uygulanır gelecek yılın bütçesini ve ülkenin ekonomik koşulunu hesap etmek zor olur. Gelecek senenin bütçesi yeterli olmayacak hangi siyasi parti seçimden sonra gelirse gelsin ciddi sıkıntı yaşayacak. Seçimden sonra bütçe yapılacak en az iki ay sonra hazırlanan ve geçen bütçe açılacak orada da sıkıntılar meydana gelecek özellikle devletten alacaklı olanları ciddi sıkıntılar bekliyor bu durumda. Ama neticede karar verildi geriye dönüş yok. Şu anda bir seçime gidelim öde sonrasına bakarız mantığı görüyorum hayırlı olsun.

Hakkı Atun: "7 Ocak çok yanlış"


Çarşaf listeye gidildikten sonra dönüp hala bölgeler içinde oy verme sistemi son derece karışık. Dolayısıyla sadeleştirilmesi gerekir. Nasıl olacaktır. Bölgeyle ilgili ya çarşaf listedir. Bence ondan kurtulmak lazım. Kıbrıs için çarşaf listeyle çıkmak bölgeciliği ortadan kaldırdığı gibi bazı art niyetleri ortadan kaldırır. Seçilen kişi bütün Kuzey Kıbrıs için seçilmeli. Bu yasa çok daha sade ve anlaşılır bir şekilde olmalı. En zor oy verebilecek yaşlı insanlarımız ne yapacak. Çarşaf liste hepimiz tarafından uygun görülmektedir. Daha kaliteli ve halkın tasvip ettiği bir seçim sistemi. Ama sade ve anlaşılır olmalı.

“Populizm, partizanlık asgariye indirilmeli”


Milletvekillerine tavsiyem yasayı iyi incelemeli ve kere yepyeni bir başlangıç yapılmalılar. Devlet artık partisel açıdan yaklaşımlarla değil devletin gelişmesi halkın çıkarları doğrultusunda dürüst politika yapılmalı popülizm partizanlık asgariye indirilmeli. Yüzde yüz ortadan kalkmaz. Ana konulara ilgili bakan olacak kişinin o konunun uzmanı ve vizyon sahibi olması lazım. Gazimağusa suriçi diyoruz çok yanlış kararlar alınmış. Her gün binlerce turistin ziyaret ettiği Gazimağusa Suriçi’nde bir tuvalet bile yok.

Hatalarımızı yıllardır söylüyoruz ama kulak veren yok. Kamu yönetimi dibe vurmuştur. Halka ne saygı var ne de halkın istediğini yerine getiren var. Kamu yönetiminde denetleme yok. Kamu yönetimi olmayan bir hükümet nasıl icraat yapabilir.

7 Ocak tarihi çok yanlış, Bütçenin görüşüldüğü en yoğun bir tarih seçildi. Bütçe ayları, en yoğun aylardır. Nasıl olur da bu süreçten sonra seçime girmek isterler. Ülkeyi düzeltelim derken daha büyük kaosa neden oluyoruz. CTP döneminde böyle bir durumun yaşandığını Sayın Ferdi Sabit anlattı. Bütçenin 12’de biri ile idare edilmiş bir dönem. Bu bütçe nasıl geçebilecek. Bir acelecilik var. Nisan, Mayıs veya Haziran olabilirdi.

Bozkurt: "Bütçesiz seçim anlaşılır değil"

Yeni seçim sistemi eski sisteme göre çok daha iyi. Özellikle karma oylar, tercih oylarında sakıncaları olabilir. Prensipte tek bölge olması konusunda hemfikirim. Zaten bunu yıllarca önce KKTC anayasası yapılırken gündeme ben getirdim Hatta anayasaya koyuyordum, arkadaşları ikna ettik ancak sonra vazgeçtiler. Bu yapılan çarşaf liste yine bölgeleri de koruyor. Yine de çarşaf liste olması güzeldir. En azından bir adımdır.

Tek bölge sistemi daha kaliteli kişilerin seçilmesini getirecek. 50 kişiye oy verilebilecek ama bölgelere dağıtılarak verilebilecek. 50 adaydan istediğimizi seçebilmeliyiz. Önceleri 3 bölgeydik, sonra 5 sonra da 6 bölge oldu. Böyle olunca da meclisin kalitesi düştü. Populist baskılar oldu. Bölge küçüldükçe baskı artar. Dolayısıyla sistem öyle bir duruma geldi ki o popülist baskı daha da arttı. Her halukarda eksiği yanlışı olsa da çarşaf liste eski sistemden daha iyidir.

Ancak neden bu kadar çok aceleye getirilip bütçe yapılmadan gidiliyor anlaşılacak gibi değil. Bütçe geçmezse bu ülkeye zarar verir. 7 Ocak’ta seçime gidilecekse yeni meclisin oluşması, yemin etmesi, toplanması, hükümetin oluşması, bütçe yapılması için 3-4 aylık bir süre geçer. Bu çok kötü bir durumdur.

Coşar: "Bu sistem çalışmaz"


Bu sistem samimi olarak söyleyeyim bana göre çalışmaz. Anavatan Türkiye’den gelen vatandaşlarımız Kıbrıslı oldular. Zaman geçti karıştık ama daha karışma ona göre gitmiyor. Bu şekilde ben faydası olacağını sanmıyorum. Karpaz’daki vatandaş Lefkoşa’dakini nereden tanır ?. Veya Güzelyurt’taki Magosa’dakini, Lefke’deki Girne’dekini nereden tanır ? Bu temaslar yok. Nereden çıktı. Önce bir şeyler yaptılar sonra değiştirdiler. Gözden geçirdiler. Bu yasayla bu işi götüreceklermiş.

Bütçe de geçmedi. Çok yanlış. Seçimlerin Ocak ayında yapılması da bana göre doğru değil. Ansızın iki parti sağ ve sol partiler Ocak’ta bu işi yapacağız dediler. Peki bütçeyi ne zaman yapacak ?
(Diyalog)