"300 bin liranın üzerindeki alımlara ihale gerekiyor"

Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’na (KIB-TEK) 24 milyon Euro karşılığında ihalesiz trafo alınması, kurumun bağlı olduğu Ekonomi Bakanı Sunat Atun’dan da tepki geldi. Atun “300 bin liranın üzerindeki alımların İhale Komisyonu’ndan geçmesi gerekiyor. O nedenle araştırma başlattım”dedi.

Atun;  KIB-TEK’in, Sayıştay’dan görüş alarak 4 adet jeneratör alımı için 42 milyon Euro dolayında bir harcama yapmak istediğini anımsatan Diyalog muhabirine “Bu konu Bakanlar Kurulu’na gitmedi ama benim önüme gelince kendilerine iade ettim” yanıtını verdi. 

“İhalesiz trafo alımını araştıracağım”

Ekonomi ve Enerji Bakanı Sunat Atun’un sorularımıza verdiği yanıtlar şöyle:

Soru: KIB-TEK size bağlı. Diyalog gazetesinde yayınlanan haberleri herhalde gördünüz. Bu kurumun ihaleye çıkmadan 4 tane trafo satın alıp 24 milyon Euro harcamasını nasıl karşıladınız? Bunda sizin onayınız var mı? Söz konusu trafolar ihale yöntemiyle daha ucuza alınamaz mıydı? İddiaya göre bunların gerçek değeri 4 milyon dolar. Yani 4 tanesi 16 milyon dolar. Hâlbuki kurum 24 milyon EURO ödemiş bu durumda görüşünüz nedir?”

Yanıt: 4 Trafoya 24 milyon Euro bunu bir araştırmamız lazım . Elektrik Kurumu alımlarını ihale yöntemi ile yapar zaten mevcut ihale yasası da bütün bunları düzenler ancak doğrudan vermiş olduğu bir yetki var elektrik kurumuna doğrudan üreticiden satın alma hakkı da tanıyor kendi yasası elektrik kurumunun bugüne kadar hep böyle oldu. Doğrudan üreticiden aldıkları zaman ihaleye çıkmadan da alabiliyorlar. Ancak benim kesin bir direktifim vardır Elektrik Kurumuna Bakanlık yaptığım dönemlerde 300  bin TL’yi bir çizgi olarak koyarım 300 bin TL üzerinde olan her türlü alım ihale komisyonuna gitmeyi gerektirir. Daha ucuz alınabilir mi konusunda bir rapor talep edebiliriz araştırma isteriz elektrik kurumundan. Yani şimdi bir malın 24 milyon Euro’ya satın alınması da satılması da mümkün değil orada bir yanlışlık var bir yerde bir şey var. Bizzat araştıracağım. 

“Bakanlar Kuruluna yazı gelmedi”

Soru: Yine KIB-TEK'in ihalesiz 4 adet jeneratör alma girişimi var. Bu konuda Bakanlar Kuruluna onay için yazı gönderdiklerini söylediler. Yazı geldi mi? Kurul bunu ne zaman görüşecek? Sizin bu konuda görüşleriniz nedir?. Toplamda 42 milyon Euro ödenecek. Bu kadar büyük bir alım neden ihalesiz yapılıyor? Tek marka savunması sizce haklı gösterilebilir mi? Bakanlar Kurulunda bu konuda ne yapacaksınız?

Yanıt: “Böyle bir yazı Bakanlar Kurulu’na gelmiş değil, böyle bir talep geldi Bakanlığıma ben bunu arkadaşlara geri dönerek iade ettim. Bana göndereceklerinde bununla birlikte bir fizibilite çalışması  yapılıp gönderilmesini talep ettim. Tabi biz şimdi kablo ile Türkiye’ye Elektrik bağlanmasının hemen arifesindeyiz hali ile atılacak olan hiçbir adım kablo projesine engel teşkil etmemeli bu bizim için esastır. 

Dolayısıyla planlanması gereken şu: Bir defa kablo ile elektrik 2018 itibariyle başlarsak bu sürece 2020 itibariyle kablo bağlanmış olur diye öngörüyorum. 2020 tarihine kadar da ülkemizin elektriksiz kalmaması gerekiyor  yenilenebilir enerji ile ilgili bir planlama yaptık geçen yıl bugün KKTC ‘de hazır güç diye tabir edebileceğimiz 360 MGW ‘a yakın bir ihtiyacımız var 75 MGW bir planlama yaptık bütün iletim dağıtım sitemleri konvansiyonel yöntem diye tabir edilen santrallerin ürettiği elektriği üretebilecek ve dağıtabilecek planlamada kurulmuştur. Güneş enerjisinden 75 MGW ‘a kadar sistemimizin kaldırabileceği öngörüsü vardır dolayısıyla biz şu anda Güneş Enerjisinden 25 MGW (megavat) lık bir ihaleye çıkmak üzereyiz. 

Hane halkına dedik ki 15 Kilovata kadar istenildiği kadar kurabilir ama istenirse 300 bin vatandaş da isterlerse tek tek lisans alıp kurabilirler. Yine okullara ve hastanelere (kamu alanına) 5 MGW ayırdık ve yine istenirse Güneş enerjisi ile elektrik üretebilecekler 2020 yılına gelene kadar da elektrik kurumunun arz güvenliğini sağlaması gerekiyor. 2020 yılına kadar da yıllık yüzde 5 talep artışlarını karşılayabilecek güçte olması gerekiyor işte bu koşullar dahilinde elektrik kurumundan bir projeksiyon talep ettim. Bu projeksiyon eğer o tarihe kadar santral yaptırmayı gerektiriyorsa bu santral yapımını gerçekleştireceğiz ama gerektirmiyorsa da yaptırmayacağız. AKSA konusuna da gelince keşke bugün hemen AKSA’dan kurtulabilsek. Ama 2024 yılından itibaren Aksa enerji alanımızda olmayacak.   

“Sayıştay’dan görüş alındı, ancak…”

Soru: “Tekrar ediyorum tek marka savunması sizce haklı gösterilebilir mi?” 

Yanıt: “Sayıştay görüşü aldılar ve bu görüş diyor ki belirli bir marka ise ve bunu doğrudan fabrikasından alacak iseniz ihaleye yasasına göre doğrudan alım yapabilirsiniz diyor. Oradaki düşünce de şu ihaleye çıkılırsa ihale yoluyla o satacak olan şirketin daha pahalı rakamlarını meşrulaştırmış olursunuz. Fakat benim üzerinde durduğum alım yapmak başka o mala ihtiyaç duymak başka, ihtiyaç varsa alım yönüne gidersiniz ama ihtiyaç yoksa almazsınız. Şimdi bizi o “ihtiyaçtan” tatmin olmamız lazım makine yatırımı ihtiyacından bizim tatmin olmamız gerekiyor bu anlamda bir projeksiyon talep ettik. Gelecek olan projeksiyon bizim Enerji Bakanlığımızın kablo ile elektrik getirme vizyonumuza projemize uygun o şartları sağlayacak koşulları tamamlayacak bir yatırım olacaksa yatırım yapılabilir. Bu yatırımın yapılmasına zorluk çıkaracak bir yatırım ise o zaman o yatırımı yaptırtmayız. Çünkü ülkenin enerji politikalarını belirleyen kurum Ekonomi Bakanlığıdır bunu herkes bilecek. Bir kurum ancak kendi sahasında çalışır enerji politikası belirleyemez. Arz güvenliğini sağlamak devletin görevidir ama en uygun fiyat aralığında olmalıdır. 

Bunlar neden illaki o şirketten almak istiyorlar çünkü bugüne kadar o şekilde alınmış ve gelmiş aynı marka olması değil sadece yedek parçalar da var yılda 6-7 milyon dolarlar ödeniyor bu yedek parçalara stok maliyetlerini de düşünerek hareket etmemiz gerekiyor tek marka üzerinden o yüzden duruluyor. Başka markalar stok maliyetlerini yükseltebilir. Ama önce ikna olmamız lazım bu yatırıma gerek var mı? Onun çalışmaları biz tatmin etmesi gerekiyor.

Kaynak: Diyalog - Çiğdem Aydın